Uyuyan dev: Anadolu rock

Özlem Yılmaz Küçük / Sabah

Türkiye’nin en önemli ve en özgün müzik türlerinden biridir Anadolu Rock. Bu konuda bir belgesel hazırlayıp yönetmenliğini de yapan Gökçe Kaan Demirkıran’la keyifli bir müzik sohbeti yaptık.

Anadolu ve Rock müziğin sentezlenmesiyle oluşmuş bu etnik rock kültürü, dönem dönem derin uykudan uyanmayacak bir dev gibi görünse de, gün geldiğinde karşımızda kocaman gövdesiyle dikilmeyi iyi bildi hep. “Popçular dışarı!” derken tüm popülariteleri, pop kültürünü karşısına alan birmüzik türüyle karşı karşıya bıraktı etrafındakileri. Bazen acılı bazen neşeli ezgileri, çoğu zaman da aşkı tam da kelime anlamıyla kaya gibi indirirken yüreklere, Moğollar’ın dizelerindeki gibi “Issızlığın Ortasında” kalmış hissini, bir isyana çevirdi. Çoğu zaman dertlere deva oldu vesselam... AnadoluRock’ı tüm gerçekliğiyle anlatmak için ise, karşımıza çıkan ilk ismin, Müzikte bir deney “Anadolu Rock” belgeselini hazırlayıp yönetmenliğini yapan Gökçe Kaan Demirkıran’ın kapısını çaldık ve konuya dair derin bir sohbete koyulduk.

Anadolu Rock ile ilgili birçok şey yazıldı çizildi, tanımı yapıldı. Bu müzik türünün belgeselini çeken bir isim olarak, en doğru tanımı yapabilir misiniz?

Anadolu Rock tanımının yapılmasından ziyade dinamiklerinin ve serüveninin anlaşılması gereken bir akım. Adı üstünde olan bir akım. Rock ve Anadolu müziğinin bir araya gelmesi, bir biçimde buluşması olarak tanımlayabiliriz. Burada tanımdan ziyade muhtevasını önemsiyorum ben. Muhtevası ise Türkiye’nin modernleşme haritasında gizli. Bunu iyi okuduğunuz ve dönemi iyi anladığınız zaman Anadolu Rock da anlaşılıyor.

Peki, bu müzik kültürü nasıl ortaya çıktı? Tarihi ne zamana dayanıyor?

Anadolu Rock bir olay olmadığından tam bir tarih vermek mümkün değil ortaya çıkışıyla ilgili. Ancak örneklerine bakacak olursak, 60’ların ikinci yarısıyla birlikte müzisyenler arasında gündeme geldiğini biliyoruz. Özellikle, Tülay German’ın Burçak Tarlası’nı söylemesi bir çıkış noktası. Burada bir milad olarak Hürriyet Gazetesi’nin yaptığı Altın Mikrofon Yarışmasını kabul edebiliriz. Çünkü daha sonra Anadolu Rock müziğiyle ünlenecek birçok isim bu yarışmaya “genç yetenekler” olarak katılıyor. Bu yarışma gerçekten çok önemli. Özellikle bu yarışma kapsamında bir Anadolu Turnesi yapılıyor. Bunun anlamı şu: Birçok şehirde dönemin orkestraları ve Beatles’tan etkilenmiş rock grupları konserler veriyor. Yarışmanın şartnamesi ise; batı müziği tekniğiyle Anadolu türkülerini yeniden düzenlemek. Bu da Anadolu’da bilindik ezgilerin farklı formlarının yayılmasına katkı sağlıyor.

Hangi formlarla harmanlanıyor?

Anadolu Rock ilk ortaya çıktığında ağırlıklı olarak Batılı dans ritimleri üzerine kuruluyor. Bunlar çaça, twist, rumba v.s. Daha sonra Beatles etkisinde kalan grupları görüyoruz. Zaten bu müziğin bugüne kadar ulaşması hususunda en büyük katkıyı da bu gruplar yapıyor.

Örnek verecek olursak geçmişten bugüne en bilinen Anadolu Rock’ler kimler? Bu isimleri kendi aralarında kategorize edersek, kim hangi ezgi ve türleri kullanarak Rock yapıyor?

Anadolu Rock içinde en önemli grup Moğollar diyebiliriz. Bu müziğin lokomotifi bir anlamda. Onların yanında güçlü isimler devar. Cem Karaca ve Barış Manço çok önemli iki isim... Bunların kullandığı formlar rock müziğinta kendisi. Bunların yanı sıra Ersen ve Dadaşlar’dan ve de Edip Akbayram’ın özellikle Dostlar grubuyla yaptığı çalışmalardan söz edebiliriz. Üç Hürel de buakımın içinde oluşumunu gerçekleştirmiş birtopluluk. Erkin Korayda aynı dönemde müzik yaptığından Anadolu Rock’la özdeşleştirilir. Bu çok doğru değil. Erkin Koray müziğinde tanımladığımız biçimde Anadolu Rock merkezde değil. Aslında çok farklı türkülerele alınmıyor.70’lerden sonra besteler giriyor işin içine... Bu bestelerde de yine Anadolu ezgilerinin etkisi var. Bir de 70’lerin politik atmosferi özellikle Cem Karaca müziğinde çok etkili.

70’LERİN ROCK MÜZİĞİNİN TUTKUNLARI ÇOK FAZLA

Dönemimizde bile hala Rock müziği özellikle de saç uzatıp, koyu renk giyinen eleman ve dinleyicilerden ibaret olarak nitelendiren vatandaşlarımız için kültüründen biraz bahseder misiniz?

Rock müzik tutkulu bir müzik olduğundan kendi kültünü yaratmış bir müzik türü. Kültürel olarak tarihini Rock’n Roll’la anlamlandırmak yanlış değil. Özellikle Elvis Presley ve Beatles uzantısı rock müziğin yönünü çiziyor. 70’lerse bir zirve. O dönemi yaşamış çoğu isim 70’lerde yapılan rock müziğin hala tutkunu. Kültürünü anlamak istiyorsak oraya bakmak gerekiyor. Saç konusu çok karikatürize edilmiş bir şey toplumda. Tabii ki rock müzik içinde bir yeri var. Ancak rock müziğin derdi saç değil!

Dinleyici kitlesi genelde kimler oluyor? Anadolu Rock, gün geçtikçe dinleyicisini yitiriyor mu? Bu kültür nereye doğru gidiyor?

Dinleyici kitlesi tabii ki gençler, ancak kitlesi internet sonrasında çok değişti. Artık açıkçası kim neyi dinliyor ayırt etmek çok güç. Biraz kaos var bu konuda...

Dönemimizde Anadolu Rock yapan gruplar ve isimler neredeyse yok denecek kadar az. Konuya dair neler söylersiniz?

Anadolu Rock tam da bize özgü bir şey olduğundan ben asla yok olacağını düşünmüyorum. Belli dönemlerde karşımıza yoğun olarak çıkacak. Belli dönemlerde de gündemden düşecek. Ancak yok olacak bir akım değil. Tabii ki geçmişteki gibi bir atmosfer yakalamak güç. Ben internette birçok Anadolu Rock yaptığını söyleyen genç grup görüyorum. Kötü de değiller bence. Kişisel olarak bu müziğin günümüzde de Moğollar özelinde iyi bir şekilde temsil edildiğini düşünüyorum.

Müzikte bir deney “Anadolu Rock” belgeselini hazırlayıp yönetmenliğini yaptınız. Çekim sırasında konuya dair sizi ve izleyicileri etkileyen en önemli şey neydi?

Belgesel çekerken hepimizi etkileyen şeyler daha çok yapılan düzenlemelerin o dönemin teknolojisine rağmen oldukça iyi olmasıydı. Türkiye’de ithalat yasağının olduğu dönemlerde enstrümanın kolay bulunmadığı bir zaman diliminde oldukça iyi işler çıkartılmış. Bu da dönemin ruhuyla ilgili bence... Bunu Batı dünyası da bizde geç fark ettik. Maalesef politik atmosferler kültürü çok baltalayabiliyor. Bugün bu müziği bu şekilde tartışıyorsak kaybetmişizdir ve hatırlamaya çalışıyoruzdur. Bu da hafızamızın ne kadar güç durumda olduğunu gösteriyor.