Ayakkabı seçiminde dikkat edilmesi gerekenler

Baharın gelmesiyle birlikte paltolar yerini hırkalara, çizmeler babetlere, topuklulara ve spor ayakkabılara devreder. Yani, müthiş bir hafifleme söz konusudur. Aynı zamanda estetik de. Bilirim ki, dolapta birbirinden çeşitli ayakkabılar sırasını beklemekte, ancak siz yine birine takılmış gitmektesiniz. Her gün “çok rahat” deyip de, ayağınızdan çıkarmadığınız spor ayakkabılar ya da her şeyle kombine edebildiğinizi düşündüğünüz vazgeçilmez babetleriniz, alımınızdan taviz vermemek adına yüksek ökçeli topuklu ayakkabılarınız… Sürekli giydiğiniz bu ayakkabılarla sağlığınız ne kadar da risk altında farkında mısınız?

Özlem Yılmaz Küçük

Bu durum son zamanlarda kafamı kurcalamış ve gözlemlerimle rahatsızlığını da hissetmişken, sezonun açılmasıyla birlikte konuya ilişkin bilgileneyim, size de aktarayım istedim. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Şeref Aktaş ile kontağa geçerek konuya dair sorularımı sordum… Buyrunuz…

Günlük kullanımda hangi özellikteki spor ayakkabıları tercih etmeli, hangilerini etmemeliyiz?

Günlük kullanımda tercih edeceğimiz ayakkabılar, yumuşak ve hafif olmalıdır. Bunun yanında ön tarafının daha künt yapıda ve sivrilme göstermemesi de önemlidir. Önerdiğimiz topuk yüksekliğide 2-5 cm’dir. Günlük kullanımda, taban kısmı zeminden gelecek darbeleri engelleyecek kalınlıkta, ancak yürürken ayağımızın aldığı kıvrımları engellemeyecek esneklikte olmalıdır. Ayaklarımızı sert bir ayakkabıya sokarsak, kasları çalışmayacak ve tembelleşecektir.  Ayakkabı ayağın doğal hareketlerine uyum sağlamalıdır. İç tabanında çıkarılabilir, ayak anatomisine uygun destekleri olan bir tabanlığı olmalıdır. Eğer iç tabanı anatomiye uygun değilse, hazır bir spor ayakkabı tabanlığı alarak içine yerleştirmeliyiz. İç yüzeyi teri emebilen, hava geçirgenliği olan malzemelerden yapılmalıdır. Ayakkabının ılık suda çamaşır makinesinde yıkanabilir özelliğinin olması hijyen ve koku açısından avantaj sağlar. Belli periyotlar ile ayakkabıyı yıkamak bakteri oluşumunu engelleyecek ve böylece koku yapmayacaktır. Ancak yıkama esnasında iç tabanlığı mutlaka çıkarılmalıdır. Ayrıca ayakkabı kullanıldıktan sonra, mutlaka iç tabanı çıkarılıp, bağcıkları iyice açılıp gün içindeki emdiği nemin dışarı atması sağlanmalıdır. Eğer spor yapıyorsak bağcıklı bir ayakkabı, ayağı sıkıca kavraması için çok daha iyidir.

Peki babetler?

Babetlerin dış taban kısmı çok ince ve iç tabanı desteksizdir.  Ayakkabılarımız, yük ile beraber ayaklarımızın yayılmasını biraz önleyecek, taban ve sırt kısmında biraz sertleşerek yükün dağılımını destekleyecek bir yapıda olmalıdır.  Ayakkabı dış taban yapısı ile, zeminden gelen bozuk yüzey darbelerini engeller nitelikte olmalıdır. Ayağımızın tabanında çeşitli anatomik oluşumlar vardır. Bunlar zemine tutunmamızı, dengemizi ve yükün vücudumuzdan zemine sağlıklı aktarımını sağlar, ayrıca tabanımızdaki sinir ve dolaşım sistemimiz için yataklar, kanalları oluşturarak zeminden gelecek darbelerden korur.

Babetlerin ince yapısı ayağı darbelere müsait hale getirir. Tabanımızdaki oluşumlar desteklemeyerek, sürekli kullanımda düztabanlık gibi deformasyonlara, ayağı desteklemediğinden, yapısının yayvanlaşmasına sebep olur. Tabi bunlar kısa sürede değil, ancak geniş zamanda kaçınılması çok zor olan sorunlardır. Eğer babet giymekte ısrar ediyorsak, içine mutlaka anatomik bir tabanlık konulmalıdır.

Topuklular…

Sürekli topuklu ayakkabı giymenin en büyük zararı dengesiz yük dağılımıdır.  Ayağımızın tarak kısmının iç tarafına metatars denir. Bu bölge de bir çukurlaşma vardır. Bu çukurlaşma özenle korunmalıdır. Yükün parmaklara aktarımı buradan sağlanır. Ayrıca parmaklara geçen tüm sinirler bu çukurlaşma ile zeminden korunur. Topuklu ayakkabı giyildiğine yükün küçük kısmı topukta,  büyük kısmı ayak tarak kısmında olur ve aktarım parmaklara yapılamaz. İlerleyen zamanda bu bölgede yoğun nasırlaşmalar, anatomik yapıdaki bozulmalar,  parmaklarda uyuşmalar, hissizleşmeler, çarpılmalar, aşırı zorlanmadan dolayı tarak kemiklerinin yapısında bozulma ve hallux valgus dediğimiz başparmak yanındaki kemik çıkıntısına, sırt ve bel ağrılarına neden olur.

 Ayrıca yüksek topuklu ile beraber burnu dar bir ayakkabı giyiyorsak, bu rahatsızlıkların oluşma süreci çok daha hızlanacak, serçe parmak deformasyonları, parmakların birbiri üstüne binmesi gibi sıkıntılarda kendini gösterecektir. Eğer bu tür ayakkabılara giymeye mecbur kalıyorsak, mümkün olduğu kadar kısa süre giyilmeli, burnu dar olmayan, topuğu çok yüksek olmayan ayakkabılar seçilmeli, içi silikon ya da kauçuk-deri gibi destekler ile desteklenmelidir. Ayakkabıyı çıkardığımızda ise ayaklarımıza bakım tuzları ve sıcak su ile mutlaka banyo yaptırılmalıdır.