Çocuğunuzla kaliteli zaman geçirmenin 4 yolu

Bebeğim ve Biz / Aytülike Keskin

Anne, anne, anneeee…” diyerek ve hiç durmadan annesinin kolunu dürterek ona seslenen çocuklara rastlıyoruz çevremizde her zaman. İlgi çekmek adına bu kadar uslu kalmayıp, daha farklı yollar da deniyorlar. Ne yapsınlar, annesinin veya babasının meşguliyeti arasında kendisiyle ilgilenmesini bekliyor çocuklar. Haklılar da! Onların da anne-babalarıyla vakit geçirmeye, oynamaya ihtiyaçları var. Üstelik bu ihtiyacı yeterince karşılanan çocuklar, anne-babalarıyla geçirdikleri oyun dışı vakitlerde de istenmeyen davranışlar göstermiyor, anlaşıldıklarını hissederek daha aklıselim davranışlar sergiliyorlar. Uzmanlara göre birlikte geçirilen zamanın süresinden çok kalitesi önemli. Çocuklarla evde baş başa geçirilen anlarda bazı noktalara dikkat edilmesinin birlikte geçirilen zamanın kalitesini etkilediğini belirten Mavi Pedagojik ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi’nden Psikolog Emre Altınel, bu önemli noktalara değindi.

Kaliteli zamanın anlamı

Çocuklarla sadece aynı ortamda olmak onlarla kaliteli zaman geçirebileceğiniz anlamına gelmiyor. Tüm sosyal ilişkilerinizde yaşadığımız paylaşım, etkileşim, iletişim ve duygu alışverişini çocuğunuzla da yaşamanız gerekir. Birlikte geçen zaman içinde çocuğu yeterince dinlemek ve en önemlisi onun duygularını, düşüncelerini anlamaya çalışmak gerekir. Çocuklar, onların hayatında aktif olduğunuzu hissetmelidirler. Çünkü çocuklar anne-babalarına kendi dünyalarını açmak için heveslidirler; en büyük sırdaş, en büyük dost, en büyük sığınak onlarla olan ilişkileri olsun isterler. Anne-babanın da bu isnne,tekle onların yanlarında olması; çocuk için geçirilen kaliteli zamanın en güzel tarifidir.

1.Çocuğunuzu tanıyın

Çocuğunuzla kaliteli zaman geçirebilmek için öncelikle onu tanımaya çalışmalısınız. Annebaba çocuğuyla yapmak isteyeceği aktiviteleri belirlemeli, onunla ortaklık içerisine girip paylaşımlarda bulunabilmeli, duygularını ve düşüncelerini anlamaya çalışmalıdır. Bunları yapabilmek için önce çocuğun hem bireysel özelliklerine uygun olarak hem de genel psikolojik gelişimine dayalı olarak hangi dönemlerden geçtiğini fark etmek gerekir. Anne-baba bunları eğer bilirse ve anlamaya çalışırsa; çocuğu dinlerken, onu anlamaya çalışırken daha verimli bir zaman geçirmiş olur. Örneğin; çocuğunun isteklerin çok fazla anlamaya çalışmayan bir ebeveynin; çocuğuyla vakit geçirirken nelerden bahsettiğini anlaması ya da onun ihtiyaçlarına yönelik bir paylaşımda bulunabilmesi zorlaşır. Çocuklar; anlaşılmadıklarını çok kolay hissederler. Dolayısıyla bu, onlarda bir güvensizlik ve yalnızlık hissine yol açabilir.

2.Çocuğunuzla oyun oynayın, onun dünyasına girin

Çocuğun dünyasını anlayabilmenin; onun dilinden konuşmanın ve ona bir şeyler aktarma nın en kolay yollarından biridir oyun. Çocuklara ulaşabilmenin en etkili yoludur. Onlar dünyayı oyunla tanır, öğrenir ve eğlenirler. Oyun içerisinde çocuk, hem anne-babasıyla geçirdiği vakte doyar hem de anne-babalara çocuklarını oyun yoluyla tanıma fırsatı sağlar. Oyun oynarken çocuğun özgürlüğü kısıtlanmamalıdır. Çocuk özgürlüğünü anne-babasıyla da olsa yaşayabilmelidir. Oyun sırasında oyunu seçmek ve sonrasında oynamaya çalışmak anne-babalara bazen zor gelir. Bazı ebeveynler oyun oynamak konusunda kendilerini beğenmezler. Bu durumu genelde ya oyunu baştan istemedikleri halde oynamaya çalıştıkları için ya da fazla mükemmeliyetçi davranıp oyunu yeterince iyi oynayamadıklarından bahsederek anlatabilirler. Anne-babalar da tabii ki oyun tercihleri yapabilirler. Ancak ebeveynlerin oyun oynama konusunda çaba sarf etmesi gerekir. Anne-babalar çocukla geçirilen vakti doyurucu, yani kaliteli hale getirmek için bu vaktin çoğunu oyunla geçirmelidir.

3.Onu gözlemleyin

Çocuklar oyun oynarken aslında gerçeği ya da kendi hissettiklerini belirgin olmasa da senaryo oynuyor gibi tekrar yaşayabilirler. Oyun çocukların sıkıntılarını ve sorunlarını ifade etmesi açısından da önemli bir araçtır. Dolayısıyla oyun bu açıdan anne-babalara bir fırsat verir. Ebeveynler çocuklarını oyun sırasında gözlemlemeli, bu açıdan onları anlama fırsatını değerlendirmelidir. Oyunda resim yapmak da çocuğun sorunlarını ortaya çıkarmasında, kendini ifade etmesinde bir araç olabilir. Bu nedenle çocuk resim yaparken özgür bırakılmalı, kendini ifade etmesine olanak verilmelidir. Kısıtlama ortamı yaratılmamalıdır. Özellikle oyun sırasında bu zamanın bir paylaşım ve rahatlama zamanı olduğu unutulmamalı, çocukta performans kaygısı yaratacak şekilde öğretici ve zorlayıcı olmamaya özen gösterilmelidir.

4.Çocuğunuza karşı empatik olun ve onu anlayın

Çocuklar bir şey anlatırlarken yetişkinler gibi direkt anlatma yoluna gitmeyebilirler. Onun ne demek istediğini anlamak da bu yüzden kolay değildir, ama çok önemlidir. Kaliteli zaman içinde bol bol anlamak ve anlaşılmak önem kazanır. Dolayısıyla empati kurmak gerekir. Empati; karşınızdakinin duruşundan, bakışından, söylediklerinden, bazen söylemediklerinden ne hissettiğini anlamaya çalışmak ve bunu ona geri bildirmek anlamına gelir. Çocukların da tıpkı yetişkinler gibi daha kolay ifade ettikleri duygular vardır. Örneğin; öfkeyi daha kolay ve çabuk ifade ederler. Ancak öfkenin neden ortaya çıktığını bulmak anne badubaya düşer. Burada empati devreye girecektir, onun duygusunun nereden kaynaklandığını bulmaya çalışmak gerekir. Anne-babanın altta yatan bu duyguyu anlayabilmesi ve bunu çocuğa fark ettirmesi önemlidir.

Çünkü ifade edilen duygular, kabul göreceğinden kuşku duyulmayan duygulardır. Eğer anne-baba bunu yapabilirse çocuk da duyguların kabul edilebilir olduğunu öğrenecek; anne-babası ve aslında diğer ilişkilerinde de duygularını ifade etme özgürlüğüne; yani kendini ifade etme özgürlüğüne hakkı olduğunu bilecektir. Eğer anne-baba çocuğunun her türlü duygusunu kabul edeceğini ona fark ettirirse, onun da bu duyguları ifade edebilmesi ve kabul edebilmesi kolaylaşacaktır. Empati, birçok kişide doğuştan var olabilen, ama aynı zamanda öğrenilebilen bir beceridir. Ancak üzerinde düşünmeyi ve çalışmayı gerektirir. Söylenen sözlerden direkt anlamlar çıkarmaya alışık olmanız durumunda, söylenenin altında yatan gerçek duyguyu anlama fırsatını da kaçırabilirsiniz. Bu nedenle, empati kurabilmek her anne-babanın öğrenmesi gereken bir beceridir. Çocuk, empati kuran anne-baba karşısında anlaşıldığını fark eder ve böylece ona kendi ihtiyaçlarının karşılanması için fırsat yaratılmış olur. Bu da onun ev içerisinde bir birey olarak kabul edildiği duygusunu besler, kişiliğine olumlu bir kazanım sağlar.

Psikolog Emre Altınel: “İyi bir iletişim, çocuğun ilişkiden tatmin olması için çok önemli”

Çocukla birlikte bir şeyler yapmak için elinizde bulundurmanız gereken bir yapılacaklar listesi yoktur. Çocuğunuzla geçirdiğiniz kısa zamanda onunla açık, yakın, anlayan, dinleyen bir rolde ilişki kurabilirseniz, onun da böyle bir zamandan tatmin olma olasılığı artacaktır. Bu şekilde onunla vakit geçirmediğiniz zamanlarda; bir ilgi çekme yolu olarak olumsuz, kabul görmeyen davranışlara başvurarak sizi cezalandırmaya çalışmasına da gerek kalmayacaktır. Böylece birlikte olunan zamanlara problem taşınmayacaktır. Çocuk kaliteli zamandan tatmin olduğunda, anne-babası ile ilişkisi de sağlıklı olacaktır. Unutmayın çocukla geçirilen her an, çok değerlidir.