İnce eleyip sık dokuyanlar

Özlem Yılmaz Küçük

Modern hayatın getirmiş olduğu kolaylıklar, birçok alana olduğu gibi gerçek olana, yani el emeğine de çoktan el attı. El emeği, göz nuru halılar yerini makine örgüsü, modern çizgili tasarımlara bırakalı çok uzun yıllar olmuşken, sayısı oldukça az da olsa doğu ve batının ezgilerini dekorasyonuna yansıtan ince eleyip sık dokuyanlar, emeğin ve el işçiliğin anlamını hafife almayarak bu kültürü tekrar gündeme getirdi.

Türkiye’de Anadolu kültürünün en büyük elemanlarından biri olan el dokuması halı ve kilimler, ülkemiz insanlarından daha çok, her detayıyla ilgilenen turistler, yurtdışındaki devlet büyükleri, oyuncular gibi birçok ünlü isim tarafından tercih ediliyor. Son yıllarda ülkemizde de yeni kuşak tarafından değeri anlaşılmaya başlanan el halıları, eskiden olduğu gibi tekrar rağbet görüyor. Buradaki en büyük etkense, bizlere geçmişi, kendi kültürümüzü hatırlatan, gündem dizi ve filmleri oluyor. Hatta çok eski günlere gidiliyor, Anadolu kokan halılarla duvarlarını süslemek de en son trendler arasında yer alıyor.

El dokuması halılar hazır bu kadar gündemdeyken, biz de nesillerdir bu işe gönül vermiş, işinin ehli ve en iyilerinden olan Osman ve Nurullah Şenel’den bilgi almak üzere, Zincirlihan’nın eşsiz, mistik atmosferindeki Şişko Osman isimli dükkanlarının yolunu tutuyoruz…  Ve Kapalı Çarşı’dayız…

El halısı satışları nasıl gidiyor?
Önceleri ülkemizde el halıları fazlaca kullanılmaktaydı. Ancak günümüzde Çin, Afganistan Pakistan gibi ülkelerden ithal edilen halılar piyasayı kaplamış durumda. Türk halısıyla kalite olarak asla mukayese edilemeyecek bu halılar, maalesef piyasada alıcı buluyor ve Türk halısının değerini öldürüyor. Ancak bir kısım bu ayrımı net olarak yapabiliyor ve el halılarını tercih ediyor.

Kullanım en çok hangi mekanlar için tercih ediliyor?
İnsanların bulunmuş olduğu her ortamda el halısına rastlamak mümkün oluyor. Evlerin dışında, otel lobilerinde, lüks restoranlarda, kafelerde, hatta yazlık evlerde bile kullanmayı tercih edenler oluyor. El halısı yalnızca kullanım amaçlı değil, dekor amaçlı da kullanılıyor. Modern ve klasik dekorasyonlara uygun her çeşit dokuma el halısı mevcut. İnsanlar evlerindeki stile uygun el halısını mutlaka bulabiliyor. Bazıları ise son trendlerde olduğu gibi, modern evlerine klasik dokunuş ya da klasik evlerine modern dokunuş yaparak kullanım veya dekor amaçlı el halılarından tercih ediyorlar.

Gündemdeki film ve diziler satışları etkiledi mi?

Elbette. Bu görsel tanıtımlar insanların el halılarına rağbetini arttırdı. Herhangi bir dizide görmüş olduğu halı ya da kilimi gelip bize soran insanlar gün geçtikçe çoğalıyor. Kapalı Çarşıdayız.

Turistlerin halı ve kilimlere olan ilgisinden bahseder misiniz biraz?

Kesinlikle bizlerden daha fazla ilgi ve alakaya sahipler. Halının üzerindeki renklerin ve desenlerin anlamlarını dahi merak edip sorarlar, bizlerden izahat isterler. Neler yapmaları gerektiğini özellikle kullanırken veya saklarken nelere dikkat edilmesi gerektiğini öğrenmek isterler.

Yurtdışında ve Türkiye’de el halılarını tercih eden bilindik isimler var mı?

Muhakkak ki dört kuşaktır faliyet gösteren firmamızın iç ve diş piyasada takipçileri bulunmakta. Sanatçılardan tutun, pek çok devlet büyüğü ve önde gelen isimlerden bazıları el halılarımızla yakından ilgileniyor. Dışardan ise, örneğin Amerikalı Senatör Mr. Mark R. Warner, Aktör, Harvey Keitel, Top Model Christy Turlington gibi bir çok isim var.

El halısı alırken nelere dikkat edilmedi?

Halıda kullanılan malzeme, boyalar ve el işçiliği halının kalitesini anlamada insanlara yardımcı olur. Ayrıca halinin Türkiye’de yapılmış olması da halının diğer artı bir özelliğidir.

Peki, el halısı olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Makine halısı gibi simetrik olmayışından, kullanılmış olan malzemenin naturelliği, ayrıca halının arkasına bakıldığı zaman makine halısı gibi tek düze düğüm olmayışından anlaşılır. Dokunduğunuzda da farkı hissedersiniz. Malzemenin yumuşaklığı, boyaların tonlarındaki farklılıklar aşağı yukarı kullanıcıya bir fikir verir. Yani makine halısı gibi tek düze görünümden uzaktır. Fiyatları birbirinden çok farklı.

Neye göre ayırt edilmesi gerekiyor?

Halıda kullanılan malzeme, yünün, ipeğin kalitesi, boyanın özelliği ve el işçiliği, halının eskiliği, yeniliği ile halının ölçüsünün de fiyatlara etki eden unsurlar olduğunu söyleyebiliriz. Yurt dışından ithal edilen halılar ve ülkemizde yapılmış olan halılar arasında da fiyat farklılıkları vardır.

El halıları da kendi içlerinde kategorize oluyor mu?

Tabii. Malzemelerine göre kendi aralarında kategorize olur. Özellikle ülkemizde yün + yün, yün+pamuk, ve ipek + ipek halılar yapılmıştır ve yapılmaktadır.

Bakımı nasıl yapılır?

Öncelikle bu işi yapabilen yıkama atölyelerine, yani profesyonel ve bu işi meslek edinmiş kuruluşlara ulaşmak daha doğru olacaktır. Evde ise, düşük Watt’lı kuru elektrik süpürgeleri ile süpürmenin yanı sıra, bebe şampuanları ve kaliteli halı şampuanları ile çok da hırpalamadan silmek halının kullanım ömrünü de uzatacaktır. En kullanışlı olan el halısı türü hangisi? Kaliteli dokunmuş el halılarının hepsi kullanışlıdır. Yeter ki kullananlar halıya gerektiği gibi baksın. Şu ya da bu yöre diye ayırt etmek yanlış olur. İnsanlar kullanabilecekleri halıyı doğru seçerlerse, en kullanışlı halı o olur.

En kullanışlı olan el halısı türü hangisi?

Kaliteli dokunmuş el halılarının hepsi kullanışlıdır. Yeter ki kullananlar halıya gerektiği gibi baksın. Şu ya da bu yöre diye ayırt etmek yanlış olur. İnsanlar kullanabilecekleri halıyı doğru seçerlerse, en kullanışlı halı o olur.