Kardeş geliyor!

Aytülike Keskin/Bebeğim ve Biz

Yeni bebek haberi tüm aileyi heyecanlandırır, mutlu eder! Ama evin ilk çocuğu için aynı şeyler söz konusu olmayabilir. Çünkü kardeş kavramıyla ilk defa tanışır. Eğer kardeş gelirse anne-babasını onunla paylaşacak ve belki de odasını ve oyuncaklarını bile onunla paylaşmak zorunda olmanın telaşına düşecektir… Bir de üstüne çevrenin ve anne-babanın ihmalini, özensiz tutumunu hissederse kardeşini kendisine rakip olarak görecektir. Peki, bir çocuğu yeni kardeşe hazırlamak için neler yapılmalı ve nasıl davranılmalı? Kıskançlık duygusunun aile içindeki ilişkileri zedelememesi için çocuğu doğumdan önce kardeşe hazırlamanın çok önemli olduğunu belirten Özel Mavi Aile Danışma Merkezi’nden Pedagog Duygu Çalışır, bu süreçte dikkat edilmesi gereken 10 noktaya değindi. Ayrıca kardeş geldikten sonraki süreç için öneriler verdi.

Haber verme: Bir çocuğa kardeşi olacağı haberini vermenin doğru ya da yanlış yolu yoktur. Ancak bunun zamanlaması önemlidir. Annenin karnı yavaş yavaş belirginleşmeye başladığı dönemde ya da çevrenize duyurduğunuzda çocuğa haberi vermek gerekir. Çocuk, kardeşi olacağı haberini önce anne-babasından duymalıdır.

Doğum zamanı: Kardeşinin ne zaman dünyaya geleceğini çocuğunuzun anlayabileceği terimleri kullanarak anlatmak en uygun yoldur. Okul öncesi dönemde çocuklarda zaman kavramı henüz tam olarak yerleşmemiştir. Bu nedenle bu yaştaki bir çocuk kardeşinin 9 ay sonra doğacağını anlayamaz ve sıklıkla doğumun ne zaman olacağını sorar durur. Bir süre sonra da beklemekten dolayı sıkılır. Zamanı çocuğun anlayabileceği terimleri kullanarak, örneğin takvim üzerinde göstererek anlattığınızda zamanı somutlaştırmış olduğunuz için çocuk açısından daha anlaşılır bir durum olacaktır.

Bebek nereden geliyor: Okul öncesi dönemdeki çocuklar sıklıkla bebeğin nereden geleceğini de sorarlar. Burada çocuğun merak ettiği cinsellik değil, gerçekten bebeklerin nereden geldiğidir. Bu soru karşısında annenin karnında bebeklerin büyüyebilmesi için hazırlanmış bir yerin olduğunu; zamanı geldiğinde de annedeki bir delikten dışarı çıkacağını söylemek çocuk için yeterli olacaktır. Sezaryen olma durumunda karnınızın kesilip içinden bebeğin çıkarılacağını söylemek, çocuğu ürkütecek ve bebeğin size zarar verdiği düşüncesine kapılmasına neden olacaktır.

Oda değişimi: Çocuğunuzu başka bir oda ya da yatağa almayı düşünüyorsanız bunu bebek gelmeden epey önce yapmalısınız ki, bebek nedeniyle kendini dışlanmış hissetmesin.

Kontroller: Doğum öncesi doktor kontrollerinde yanınızda çocuğunuzu da götürün. Böylece doğum zamanını takip edebilir.

Hazırlık: Bebek eve ilk geldiğinde neler olacağını konuşun. İlk günler yorgun olabileceğinizi ve bebeğin zamanınızın büyük kısmını alacağını; beslenmek, uyumak ve altını kirletmekten başka bir şey yapmayacağını, birlikte oyun oynayabilmeleri için büyümesi gerektiğini anlatın. Oyuncak bebek aracılığıyla bebeğin nasıl tutulması gerektiğini, ona nasıl davranacağını gösterin. Kardeşi için yapılan hazırlıklara katılmasını sağlayın. Örneğin; hastane çıkış takımını birlikte seçmek, hastane çantasını hazırlamanıza yardım etmek ve bebeğe isim bulmak gibi…

Bebek ziyareti: Mümkünse yeni bebeği olan arkadaşlarınızı ziyarete gidin.

Bilgilenme: Çocuğunuzla birlikte hamilelik, doğum, yeni doğan bebeklerle ilgili kitaplar okuyun. Bebek hakkındaki duygu ve düşüncelerini sorun, soru sorması ve paylaşması için fırsat tanıyın.

Anılar: Çocuğunuzla birlikte onun doğum ve bebeklik zamanına ait fotoğraf ve filmleri seyredin. Doğumundan ve nasıl bir bebek olduğundan bahsedin. Doğduğunda ne kadar heyecanlandığınızı ve herkesin onu görmek ve kucaklamak istediğini anlatın.

Doğum planı: Doğum zamanı yaklaştığında ne kadar süreyle hastanede olacağınızı ve siz yokken çocuğunuzun kiminle kalacağını ayarlayın ve bu durumu çocuğunuza bildirin. Hastanedeyken ve eve döndükten sonra çocuğun rutininin mümkün olduğunca değişmemesi için çaba gösterin. Kardeş geldikten sonra…

Özel zaman: Büyük çocuğunuza özel zaman ayırın. Anne-baba ayrı ayrı büyük çocukla birebir zaman geçirmeli, onun ihtiyaçlarıyla özel olarak ilgilenmelidir.

Duygu ifadesi: Çocuğunuzun kardeşiyle ve evde olan değişikliklerle ilgili duygularını dinleyin. Olumsuz duygular ifade ettiğinde onu bilgilendirin. Çocuğunuza duygularını söze dökmesi konusunda yardımcı olun. Hiçbir zaman duygularını inkar etmeyin ya da saymayın.

Önleme: Zarar verici davranışlara hiçbir şekilde izin vermediğinizi açıkça belirtin. Kızgınlığını ifade etmesini sağlayıcı yöntemler öğretin. Örneğin; bebekler ya da kuklalar aracılığıyla duygularını ifade edebilir.

Hediye: Arkadaşlarınızın ya da akrabalarınızın vereceği “abla” ya da “abi” hediyeleri hazırlayabilirsiniz. Böylece bebeğe hediye geldiğinde büyük çocuğunuz da kendisini dışlanmamış hisseder.

Diğerlerini yönlendirme: Bebeği görmeye gelenlere sadece bebekle ilgilenmemelerini, büyüğe de ilgi göstermelerini hatırlatın.

Özel alan: Büyük çocuğun kendisine özel bir alanı ve bebekle paylaşmak zorunda olmayacağı eşyaları olduğu konusunda ona güvence verin.

Destek: Ev işleri ve bebeğin bakımı konularında büyük çocuğunuzdan yardım isteyin, ona özel işler verin (bu konuda çocuğu zorlamamak önemlidir.).

Katılım: Bebeğin bakımına katılmasını sağlayın (yıkama, giydirme, bebek arabasını itme gibi…).

Büyümenin avantajları: Büyük çocuk olmanın sağladığı yararları konuşun (ne yemek istediğini seçebilir, parka gidip oyun oynayabilir, arkadaş edinebilir).

Zaman: Büyük çocuğunuz bebeğe hiç ilgi göstermeyebilir. Bu durumda onu bebekle ilgilenmesi konusunda zorlamayın. Zamanla ilgilenecektir.

Bebek gibi davranma: Çocuğunuz uygun olmayan davranışlarda bulunduğunda onu hemen cezalandırmayın, onu anlamaya çalışın. Bu durum çocuğunuzun birebir ilgiye daha fazla ihtiyacı olduğunu gösteren bir işaret olabilir. Duygularını uygun şekilde ifade etmesi konusunda ona yardımcı olun.

İsim kullanma: Bebeğe her zaman “bebek” demek yerine “kardeşin” kelimesini kullanın ya da ismiyle hitap edin. Bu şekilde büyük çocuğunuzun kardeşini kabul etmesi kolaylaşmış olur.

Bebeği küçümseme: Büyük çocuğunuz kardeş kıskançlığı yaşamasın diye bebeği ikinci plana itmekten, ağladığında “Ne kadar yaramaz, sürekli ağlıyor!” gibi ifadeler kullanmaktan kaçının. Bu durum çocuğunuzun kardeşini kabulünü zorlaştıracaktır.

Kıskançlık: Tüm bu önlemlere rağmen çocuğunuz kardeşini kıskanabilir. Kıskançlık doğal bir duygudur. Bu duyguyla baş etmesi için destek olmak gerekir.