Lanetli haplar

Bazaar / Viv Groskop

Potansiyel yan etkileri arasında titreme, terleme, uyku bozukluğu, ajitasyon ve muhtemel bağımlılık olduğu belirtiliyordu. Tedavi sanki problemin kendisinden de fazla soruna yol açacak gibiydi. Psikiyatristime tekrar gittiğimde, ona diğer alternatişerin ne olabileceğini sordum. Terapi alabilirdim ama yoğunluk nedeniyle altı aylık bir bekleme süresi vardı. Aropax çabuk çözüm seçeneğiydi ve iki hafta kadar kısa bir sürede etkisini gösterecekti. Sonuçta ilacı hiç kullanmadım. Özel terapi almaya karar verdim. Bir yıl kadar terapiye devam ettikten sonra panik ataklarım sona erdi. Ve o zamandan beri de hiç olmadı. Geçenlerde katıldığım bir moda etkinliğinde konuşma yapan arkadaşım Kate’i tebrik ederken o günleri yeniden hatırladım. Bana, “Bir konuşma yapmam gerektiğinde feci şekilde panik ataklar geçiriyorum,” itirafında bulundu ve çantasından bir kutu Xanax (kısa süreli etkisi olan ve etkisi geçtiğinde genellikle sorunun tekrarladığı anksiyeteye karşı bir ilaç) çıkardı.

34 yaşındaki Kate, moda sektöründe önemli bir konuma sahip ve stres altındayken sinirlerini yatıştırmak için ara sıra Xanax alıyor. “İhtiyacım olduğunda bana sükunet ve huzur veriyor. Terapiye gidecek vaktim yok. Topluluklar önünde konuşmak işimin önemli bir parçası.” Kate, son zamanlarda medya ve finans sektöründe çalışan bazı arkadaşlarının ona bu mucize haplar olmadan işle başa çıkamayacaklarını itiraf ettiklerini anlatıyor. Bazıları Xanax alıyor, bazılarıysa günlük 8 saatlik uykularını alabilmek için Stilnox (aktif maddesi zolpidem olan bir uyku ilacı) kullanıyor. “Bunlar son derece profesyonel yardımcılar. Adeta zihin botox’u gibiler,”diyor ama bu ilaç yutma işini hafife almıyor.

Heath Edger

Potansiyel yan etkileri arasında titreme, terleme, uyku bozukluğu, ajitasyon ve muhtemel bağımlılık olduğu belirtiliyordu. Tedavi sanki problemin kendisinden de fazla soruna yol açacak gibiydi. Psikiyatristime tekrar gittiğimde, ona diğer alternatişerin ne olabileceğini sordum. Terapi alabilirdim ama yoğunluk nedeniyle altı aylık bir bekleme süresi vardı. Aropax çabuk çözüm seçeneğiydi ve iki hafta kadar kısa bir sürede etkisini gösterecekti. Sonuçta ilacı hiç kullanmadım. Özel terapi almaya karar verdim. Bir yıl kadar terapiye devam ettikten sonra panik ataklarım sona erdi. Ve o zamandan beri de hiç olmadı. Geçenlerde katıldığım bir moda etkinliğinde konuşma yapan arkadaşım Kate’i tebrik ederken o günleri yeniden hatırladım. Bana, “Bir konuşma yapmam gerektiğinde feci şekilde panik ataklar geçiriyorum,” itirafında bulundu ve çantasından bir kutu Xanax (kısa süreli etkisi olan ve etkisi geçtiğinde genellikle sorunun tekrarladığı anksiyeteye karşı bir ilaç) çıkardı.

Robbie Williams

Xanax’ın yan etkileri hakkında endişeleri var ki, bunlardan biri de dört hafta içinde ilaca karşı tolerans gelişebilmesi ve bu nedenle etkili olabilmesi için doz arttırılmasının gerekmesi. “Bu ilaçların sözde sizi sakinleştirmesi gerekiyor, ama ertesi gün kendinizi çok daha kötü hissediyorsunuz. Bu bir kısır döngü. Bir arkadaşım, ne kadar bağımlılık yapıcı olduklarının farkında değildi ve gitgide daha çok almaya başladı. Bırakma süreci ise korkunçtu. Uykusuzluk, disfori, titrmeler ve kramplar yaşadı ve ilacı bırakabilmek için rehabilitasyona gitmesi gerekti.” Reçeteli ilaçlara bağımlılık, özellikle kadınlar arasında gitgide artan bir problem. Ve Hollywood ünlüleri arasında da sık görülüyor. Robbie Williams, Kelly Osbourne ve Owen Wilson, yasal ilaçlarla sorun yaşayan isimlerden bazıları. İlaç kokteyllerinin söz konusu olduğu daha ekstrem  durumlarda, doz aşımına bağlı ölümlere de şahit olduk. Heath Ledger’ın ölüm sebebi zatürreeyle birlikte, reçeteli ilaçlara da bağlıydı.

Brittany Murphy’nin yatak odasında da antidepresanlar ve ağrı kesiciler gibi on farklı ilaca rastlanmıştı. Yetkililer esas ölüm sebebini zatürree olarak belirtse de, çoklu ilaç zehirlenmesinin de yardımcı bir etken olduğu belirlenmişti. Yine de bu sadece bir ünlü hastalığı değil. Reçeteli ilaçlar her yıl Amerika’da 20.000 kişinin ölümüne neden oluyor ve bu sayı yasal olmayan ilaçlara bağlı ölüm oranından yüzde 17.5 daha yüksek. Profesyonel kadınlar en çok zarar gören gruplardan biri, çünkü kendilerine bakma konusunda çok başarısızlar. Şirketler yönetiyor, evlenip aile kuruyorlar. Çoğu zaman her şeyle aynı anda boğuştukları için ilgilenmeyi en sona bıraktıkları kişi kendileri oluyorlar. Bu kadınların, ister insomnia, ister anksiyete, ister ağrı veya depresyon olsun, sorunun temeline inmek için profesyonel yardım alacak zamanları yok.

Owen Wilson

Bunun yerine, bir hap gündelik hayatlarına devam edebilmeleri için kısa süreli çözüm oluyor. Reçeteli ilaçları elde etmek oldukça kolay. Ama kısa süreli bir çözüm olarak başlayan şey, zamanla yan etkiler ve gelişebilen bağımlılık nedeniyle daha büyük bir probleme dönüşebiliyor. Sadece birkaç hafta içinde anksiyete ilaçları ve ağrı kesicilere bağımlılık oluşabiliyor.

Film prodüktörü olan 38 yaşındaki Jessica, ciddi bir trafik kazasında omurgasını  ve kafatasını çatlatınca reçeteli ağrı kesici ilaçlara bağımlı olmuş. Yaralarının ciddiliği nedeniyle biri kodein içeren üç farklı ağrı kesiciden oluşan bir ilaç kombinasyonu kullanmaya başlamış. “Problem şuydu; o sıralarda yeni bir yüksek bütçeli prodüksiyona başlamak üzereydim. Benim için çok önemli bir projeydi, bu nedenle bir an önce hazırlanabilmek için doktorun bana önerdiği süreden üç hafta önce işe döndüm. İlaçların ağrılarımı yok edeceğini düşünüyordum,” diyor. Jessica, en sonunda ona yazılan ilaçların iki katını almaya başlamış. “Geçirdiğim kaza neredeyse ölümcüldü, ama kimse bu travmanın ruh halimi nasıl etkilemiş olabileceğini hesaba katmamıştı. Bunun yerine bu haplar elime verildi ve  her şeyle kendi başıma mücadele etmem gerekiyormuş gibi hissettim.” Yüz kişilik bir ekibin başında bulunan Jessica, ilaçları kesmeye karar verdiğinde kafa karışıklığı, depresyon ve anksiyete (sette başrol oyuncusunun sahnesi çekilirken bir anda gözyaşlarına boğulmak gibi) problemleri yaşamaya başlamış. Yemek yiyememeye başlamış ve bir ayda 60 kilodan 44 kiloya düşmüş. Sonuçta doktoru tekrar antidepresanlar yazmış, ama Jessica tedavisini travma sonrası stres bozukluğu terapisinde aramaya başlamış.

25-45 yaşarası kadınlar arasında sürekli kodein içeren ilaçlar almak çok sıradan, ama bu ilaçların uzun süreli kullanımı ile ortaya çıkabilecek riskler hakkında hiçbir fikirleri yok. Kodein, eroin ve metadon benzeri bir uyku ilacı ve adeta bir ‘kodein patlaması’ oluşturarak beyindeki ağrı reseptörlerini etkisizleştirme ve yapay endorfinler yaratma fonksiyonuna sahip. Sürekli kullanımı, vücudun kendi başına doğal endorfin salgılamasını engelliyor. Bunun sonucunda, aynı etkiyi sağlayabilmek için gittikçe daha fazla kodeine bağımlı olunuyor. Uzun süreli kullanım sonrası bırakma aşamasında insomnia, iritasyon, mide krampları, mide bulantısı, kusma ve terleme görülebiliyor.

Özellikle sırt ağrısı çeken kadınların ağrı kesici almaya başladıkları ve ilaç etki etmemeye başladığında dozu artırdıkları görülüyor. Jessica, artık kendini ilaçlara karşı hassas biri olarak tanımlıyor. O zamandan beri reçeteli ağrı kesici kullanmaya son vermiş. Bu ilaçlarla ilgili en büyük problem, her insanın ilaçlara karşı farklı toleranslara sahip olması. Bazı kadınlarda 5 mg Valium bir bardak Martini etkisi gösterirken, bazılarında etkisi 3 gün sürebiliyor. Bağımlılığa meyilli olma konusunda da durum aynı. Bazıları anti-anksiyete ilaçlarını birkaç haftada rahatlıkla bırakabilirken, bazıları yıllarca bunlara bağımlı kalabiliyor ve yan etkileriyle başa çıkabilmek için başka ilaçlara ihtiyaç duyabiliyor. 32 yaşındaki sanat danışmanı Charlotte’un iki yıl önce başına gelen de buydu. Depresyon geçirdiği bir dönemde, doktor ona anksiyete tedavisinde kullanılan Mirtazapine adlı bir antidepresan vermişti. Ama bu ilacı akciğer iltihabı nedeniyle aldığı antibiyotikle birlikte kullanınca bir reaksiyon oluştu. Ardından da uykusuzluk, huzursuz bacak sendromu gibi yan etkiler başladı. Sonuçta, bu yan etkilerle savaşmak için aralarında Temazepam ve Valium’un da bulunduğu yeni ilaçlar kullanmaya başladı.

“Konsantre olamıyor, bir şey okuyamıyordum, hatta bilgisayara bile bakamıyordum. İlaçlar bütün kişiliğimi alıp götürmüştü. Kendimi tamamen dışarıya kapamıştım ve aylarca arkadaşlarımla konuşmamıştım. Sonunda işimi ve kariyerimi kaybettim çünkü artık hiçbir fonksiyon gösteremiyordum,” diyor. Charlotte’un bir uzman yardımıyla, her ay ilaçların yüzde 10’unu keserek iyileşmesi tam on ay sürmüş. Bu zaman sürecinde anne ve babasının evine geri dönmüş. “Kendi kendime sürekli, ‘Onları istemiyorsun. Seni hasta ediyorlar,’ diyordum. Ama bırakmaya çalıştığında, yine ilaca ihtiyaç duymana neden olan bir döngüye giriyorsun.” Charlotte, kendi evine daha yeni geri taşınabilmişve şimdilerde işlerini tekrar toparlıyor. Charlotte’un aldığı ilaçlar doktorlar tarafından verilmişti. Ama Amerika’da internet de sıkça kullanılan bir kaynak. Online Xanax ya da Valium satın almak artık çok kolay. Bunları satan birçok internet sitesi mevcut. Birçok kadın da doktorların vizite ücretleri nedeniyle kendi kendilerine  ilaç almaya kalkıyor. Örneğin 41 yaşındaki Camilla, hayatta ufak tefek sorunlarla karşılaştığında kendi başının çaresine baktığını söylüyor. “Uzun bir uçak yolculuğunda bir bardak kırmızı şarap içiyorum ve birkaç uyku ilacı alıyorum. Bazen Unisom bazen de Tylenol PM alıyorum.”

Peki, kendi kendine ilaç almanın bir zararı olabileceğini hiç düşünüyor mu? İlaçları bir doktora danışmadan birbiriyle karıştırmak kötü sonuçlara yol açabilir mi? Bağımlı olmaya doğru gidiyor olabilir mi? “Hayır. Sadece pratik olduğumu düşünüyorum. Eğer rahatsızlığım 48 saatten uzun sürerse bir doktora giderim. Bu arada, evdeki küçük eczanem bana kendimi iyi hissettiriyor.” Camilla reçeteli ilaçlarla şörtünü zararsız olarak görürken, yazar Tania Glyde (anılarını Cleaning Up: How I Gave Up Drinking and Lived adlı kitapta anlattı) ilaç kullanma fenomeninin ardında daha büyük bir tuzak olduğuna inanıyor. “Bu ilaçların bu kadar çekici olmasının en önemli nedenlerinden biri, gizlilik faktörü. Adeta gizli bir ilişki yaşamak gibi. İnsanlar yalan söylemeyi seviyor. Bu, bir bara gidip, birkaç kadeh içmek gibi bir şey değil.” Tek sorun reçeteli ilaçlar değil. Süpermarket raşarındaki rengarenk kutulara sahip ağrı kesici ve uyku ilaçlarına bakarsanız ne demek istediğimizi anlarsınız. Bu bölümlerde kesinlikle danışman olarak bir eczacının bulunması gerekli.

Kelly Osbourne

“Kadınların artık ağrı çekmeye ayıracak vakitleri yok,” diyor ilaç bağımlılarıyla çalışan beslenme terapisti Vicky Edgson. “Ağrı kesiciler evrensel bir mucizeye dönüşmüşdurumda. Yakın zamanda aşırı egzersiz nedeniyle ağrı çeken ve bu ağrılardan kurtulmak için kodein bazlı bir ağrı kesici kullanmaya başlayan birini tedavi ettim.” Edgson, kodein bazlı ilaçları sürekli kullanmanın mide kanserine neden olabildiğini ve karaciğer enzimlerini değiştirerek hormon düzensizliklerine yol açabildiğini de ekliyor. “Alkolle birlikte alındığında ki bu çok sık yapılan bir şeydir  sürekli kodein alımı karaciğerin işas etmesine neden olabilir,” diyor. “Bugün artık hepimiz çok reaktifiz. Ağrımız varsa hemen ilaç alıyoruz. Ama ağrı vücudun yanlışbir şeyler olduğuna dair verdiği bir uyarıdır. Onu bloke etmek yerine dikkate almalıyız.”

Profesyoneller, problemin köküne inmenin, anksiyete, depresyon ve panik ataktan muzdarip olanlar için gerçek çözüm olduğuna inanıyor. Psikolojik terapi almak mümkün olsa da, çoğu zaman verilen ilk tedavi seçeneği ilaçlar oluyor. Yaşadıkları sorunlar için psikolojik terapi alan kişilerin sayısı antidepresan kullananlardan çok daha az. Ve esas problem de bu. Ben Aropax’a elimi sürmediğim için çok memnunum. Belki birkaç hafta kullanıp, kendimi iyi hisseder ve sonra da bırakırdım. Ya da belki her şey daha da karmaşıklaşırdı. Kim bilir? Bunun yerine terapiyi tercih ettiğime memnunum. Daha pahalı ve zaman alan bir yöntem olmasına rağmen hayatımda uzun süreli bir fark yarattı.