Tatil sonrası sendromu

İşte İnsan / Eylem AKTAY

Yıllık izinlere bir de bayram tatili eklenince uzun bir dinlenme dönemi geçiren çalışanların çoğu adaptasyon güçlüğü yaşıyor. Ancak küçük planlamalarla bu zorluk kolayca aşılabilir.

Aylarca yoğun iş stresi altında çalıştıktan sonra gelecek tatili hayal etmek her çalışanın iple çektiği bir dönemdir. Hatta bu süreç bu yılki gibi bayram tatiliyle birleşirse tadından yenmez bir hal alır. Ancak tatil bittiğinde uzun bir süre rutinin dışına çıkan çalışanlar için artık
’gerçek hayata’ dönme vakti geldi çattı. İş stresinden uzak geçirilen tatil dönüşünde ’iş maskesini’ yeniden takıp işe adapte olmak da başlangıçta zor gelir. Uzmanlar bu duruma yeniden alışmanın zaman aldığı kanaatinde. Üstelik adaptasyon süreci ne kadar uzarsa kişinin motivasyonunun o kadar azaldığını söylüyorlar. ’Tatil dönüşü adaptasyon depresyonu’ ya da
’yaz depresyonu’ denilen bu durum tatilde biriktirilen tüm enerjinin bir anda yok olup gitmesine neden olabiliyor. Yapılan araştırmalara göre tatilden dönen kişilerin yaklaşık yüzde 50’si de kendisini iyi hissetmediğini ifade ediyor.

Sağlık sorunları baş gösteriyor
İş hayatına yeniden adapte olmak çoğu
kişide sıkıntı yaratırken, uykusuzluk, baş ağrısı, sindirim sistemi bozuklukları gibi birtakım sağlık sorunlarının da ortaya çıkmasına neden oluyor. Özellikle kaygı ve depresyona eğilimi olan kişiler adapte olmakta daha fazla zorluk çekiyor. Bu durumun tek istisnası ise ’işkolik’ olarak nitelendirilen çalışanlar. Zira uzmanlara göre bu kişiler hayatlarında fazla yer tutan başarı hırsları sayesinde çalışmaya hiç sorunsuz başlayabiliyor. Üstelik kendilerini iyi hissettikleri ortama döndükleri için sanki hiç ara vermemiş gibi işlerine ilk günden devam edebiliyorlar.

İstifalarda artış var

Tatilden döndükten sonra istifa eden
çalışanların sayısında bir artış olduğunu
söyleyen Medical Park Hastanesi Klinik
Psikologlarından Zeren Okçuoğlu Kadıoğlu, “Çalışanlar için iş stresinden ve sorumluluğundan uzak geçen tatil sonrasında eski rutine dönüş, çoğu zaman yer çekimi kuvveti gibi hissediliyor ve bununla baş etmek zor
geliyor” diyor. Ancak bunun tersini düşünen psikologlar da yok değil. Örneğin Avcılar Medicana Hastanesi’nden Psikolog Betül Bilgen’e göre tatilde ruhlarını dinlendiren kişilerin tatil dönüşünde verimlilikleri ve iş bitirme hızları artıyor.

“Düzenli spor yapmak işinizi kolaylaştırır”

Tatil bittiğinde işe adaptasyon zaman alsa da bu zamanı kısaltmanın yolları var. Hem çalışanların hem de işverenlerin uygulayacakları küçük
planlarla bu süreç daha kolay atlatılabiliyor. İşe gitmeden önce hazırlık yapmak, ilk haftanın zorlu geçeceğini baştan kabullenmek işinizi
kolaylaştırabilir. “ İlk hafta rolantide çalışmanız hem size hem de iş performansınıza olumlu katkı sağlayacaktır” diyen Acıbadem Fulya Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Aylin Aksoy Çoban’a göre tatilde başlanılan enerji ve keyif depolamaya sonrasında da devam edilmeli. Bunun en iyi yolu da düzenli spor yapmak. Mevsimsel depresyon aslında sadece insanlara değil doğadaki tüm canlılara özgü bir durum. Bu dönemin tüm canlıların kendilerini yeni mevsime hazırlarken geçirdikleri bir durgunluk dönemi olduğuna dikkat çeken Amerikan Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Dr. İsmet Bora da tatil döneminde insanların yeni kararlar aldığını, bunları uygulamak için kendilerine zaman tanımaları gerektiğini söylüyor.

İşverenler adaptasyon sürecine yardımcı olmalı!

Çalışanlar ve işverenlerin yapacakları
basit planlamalarla tatil sonrasında işe daha kolay adapte olmaları mümkün. İşte Uzman Klinik Psikolog Zeren Okçuoğlu Kadıoğlu’nun konuyla ilgili önerileri...

- Tatilden işe döndükleri ilk birkaç gün boyunca yaklaşık 15 dakika işe geç
gelip erken çıkılması çalışanların adaptasyonunu sağlayabilir.

- Çalışanların hoşuna gidecek koşulları
oluşturmak onlara ilgi gösterildiğini
hissettirerek iş motivasyonlarının
yükselmesini sağlayacaktır.

- Çalışanınıza yeni bir fikir sunun; yeni bir proje için düşünmesi yolunda onu cesaretlendirin. Yeni bir fikir üzerinde çalışması onun tatil sonrası rutin
iş yaşamına dönüşüyle ilgili motivasyon
düşüklüğünü giderebilir.

- Tatilden döndüğü ilk günlerde
çalışanlara yoğun, zaman kısıtlılığı olan
işler yüklememek daha uygun olacaktır.
Çalışanlarınızın iş programlarını döndükleri ilk hafta kendilerinin yapmasına destek olmaya çalışın.

- Çalışanlarınızla iletişim kurmaya
özen gösterin. Bir çalışanınızın tatil sonrası işe adapte olmakta güçlük çektiğini ve olumsuz duygularıyla baş edemediğini görüyorsanız ona destek
olmak için etkili bir yöntem bulmaya
çalışın. Bazen kendi yöntemlerinizden yola çıkarak çalışanlarınıza fikir vermek, anlaşıldıkları duygusunu hissettirerek onlara psikolojik anlamda yardımcı olabilir.

- Araştırmalara göre çalışan kişilerin
büyük bir bölümü tatil sonrası işlerinden
ayrılmaya karar veriyor. Eğer çalışanınız sizin için değerli ve nitelikli ise bu gibi durumlarda katı bir tutum yerine daha anlayışlı ve destekçi bir tavır göstermek onu geri kazanmak için önemli bir adım olacaktır. İşten ayrılmak gibi bir kararın tatil sonrası sendromuna bağlı acele verilmiş bir karar olduğu konusunda onunla konuşmalı ve daha esnek davranmalısınız.

Çalışanlar ne yapsın?

- İşinize başlamadan birkaç gün önce evinizde olun.Evle ilgili bekleyen sorumluluklarınızı o günlerde halletmeye çalışın. İşe gitmeden bir gece önce iyi uyuyun.

- Rutin çalışma hayatına dönmeyi kendiniz için kolaylaştırın. Dönüşünüzün ilk gününe önemli toplantılarınızı koymayın.

- Tatilinizde en çok ne hoşunuza gitti? Neler yolunda gitti? Bunlar üzerinden giderek bir sonraki tatilinizde ne yapmak istediğinizle ilgili hayaller kurun.

- Geçmiş tatiliniz için olumlu bir bakış açınız olsun. ‘Keşke’lerinize izin vermeyin ve tatilinizin güzel taraflarına
odaklanın.

- Günlük yaşamınızda ve iş hayatınızdaki olumlu yönlere odaklanın. Her gün iyi yaptığınız, başarılı olduğunuz, o gün hoşunuza giden olayları düşünün.

- Eğer kendinizi kaygılı hissediyorsanız bunun temelinde ne olduğunu fark etmeye çalışın. Bununla başa çıkmak için stratejiler oluşturun, başa çıkmakta
zorlanıyorsanız bir uzmandan destek alın.