LIFESTYLE
Dert ortağım benim, biricik stresim!
Çevrenizdeki insanların üzüntüsünden veya stresinden çok mu etkileniyorsunuz? O zaman siz de 'ikinci el stres' mağdurusunuz. İşte size 'ikinci el stres'in nedenleri ve stresten korunma yolları...
GÜNCELLEME TARİHİ: 30 Haziran 2014
Dert ortağı olmak her zaman da iyi değil. Başkalarından size geçen stresi tanımlamak için kullanılan 'ikinci el stres'in pek çok zararı var. St. Louis Üniversitesi'nde yapılan araştırmalara göre; çevremizdeki insanların üzüntüleri ve stresi bize geçtiği takdirde, vücudumuzun strese gösterdiği tepkiyle ilişkili bir hormon olan kortizol seviyesinde artış görülüyor. 'The Oprah Magazine' adlı derginin bu ayki sayısında, Prof. Dr Beth Levine, ikinci el stresinin bize nasıl geçtiğini ve kendimizi bundan nasıl koruyacağımızı anlatıyor.
Her şey empatinin suçu
California Üniversitesi, tıp doktoru Dilip Jeste "Empati kurabilmek insan ilişkilerinin mihenk taşı olarak görülse de, her seferinde kendinizi başkalarının yerine koymak sıkıntı yaratabiliyor" diyor. Araştırmalara göre, iki arkadaşınızın patron tarafından azarlandığını gördüğünüzde verdiğiniz tepki ile, şok tedavisi uygulanan fareleri izleyen diğer farelerin verdiği alarm tepkisi aynı. Yani karşı tarafın nasıl hissettiğini anlamak için her zaman olayın içinde yer almak gerekmiyor.
UCLA Üniversitesi 'Beyin Araştırmaları Enstitüsü' bölümü nörobilim araştırmacısı Prof. Dr Marco Iacoboni'ye göre empati kurabilmemizin en büyük nedeni, beyindeki elektrik akımını sağlayan 'ayna nöron'lar. "Evrimsel bakış açısına göre, nöronlar, başkalarının yani dış dünyanın hareketlerini algılamamamızı sağlayan en büyük etmendir" diyen Iacoboni, bizler evrimleştikçe nöronlarımızın da duyguları ve duyguların altında yatan sebepleri anlayabilecek şekilde evrimleştiğini savunuyor. Iacoboni empatiyi ise şöyle açıklıyor: "Stres de dâhil herhangi bir duygu hissettiğimizde, nöronlar, beynimizin çeşitli bölgelerini uyarır. Birkaç kereden sonra beynimiz bu uyaranı tanır ve başkasının o duyguyu yaşadığını gördüğünde yine beyninin aynı yeri uyarılır".
Korkunun kokusu var!
2009'da yapılan bir 'ter deneyi'ne göre, stres yaşayan bir insanın terinin ürettiği kimyasalların kokusu, bu kokuyu alan kişinin beynindeki korku bölgesinin (amigdala) istemsiz olarak uyarılmasına neden oluyor. Burada önemli olan nokta kişinin spordan veya sıcaktan dolayı değil, stresten terlemiş olması. Araştırmadaki bir diğer önemli isim New York Üniversitesi profesörü Mujica Parodi "alarm hormon taşıyıcılar (feromonlar) sizi olası tehditlere karşı uyarır. Bu uyaranlara sürekli maruz kalmak kişide kaygı bozukluğuna neden olur" diyor.
İkinci el stres' normal stresten daha kötü!
Stresin, bağışıklık sisteminizi zayıflatıyor ve kalp rahatsızlıkları riskini arttırıyor ama emin ol 'ikinci el stres' daha beter. Mujica Parodi "bir insana kızgın birinin fotoğrafını gösterdiğinizde önce üzülür sonra alışır ve beyin tepki vermeyi durdurur, fakat bu 'ter deneyi'ndeki durumdan farklı; çünkü başkasının ter kokusunu alan kimseler o feromonlara alışık olmadıkları için beyinleri tepki vermeyi durdurmuyor. Sonuç olarak, 'ikinci el stres' normal stresten daha zararlı oluyor" diyor.
Araştırmacılara göre 'ikinci el stres' bizde çok erken yaşlarda etkisini gösterebiliyor. 2014 yılında 'Psychological Science' adlı bilim dergisinde yayınlanan bir habere göre, anneler, bebeklerinin çıkardığı seslere negatif tepki gösterirlerse bebeğin kalp atış hızı artıyor, hatta anne ne kadar stresliyse bebek de o kadar stresli oluyor.
Kendinize öncelik verin
Başkalarının dertlerine ortak olmak size zarar veriyorsa orada bir sorun var demektir. 'Freedom from Toxic Relationships/ Zehirleyici İlişkilerden Kurtulma' kitabının yazarı, psikoterapist Avril Carruthers "sizi strese sokanın siz mi yoksa başkası mı olduğunu anlayabilmeniz için öncelikle sakin olmanız lazım" diyor ve ekliyor "'İkinci el stres'le başa çıkabildiğinizde, insanlara daha sağlıklı bir şekilde yardımcı olabileceksiniz".
Her şey empatinin suçu
California Üniversitesi, tıp doktoru Dilip Jeste "Empati kurabilmek insan ilişkilerinin mihenk taşı olarak görülse de, her seferinde kendinizi başkalarının yerine koymak sıkıntı yaratabiliyor" diyor. Araştırmalara göre, iki arkadaşınızın patron tarafından azarlandığını gördüğünüzde verdiğiniz tepki ile, şok tedavisi uygulanan fareleri izleyen diğer farelerin verdiği alarm tepkisi aynı. Yani karşı tarafın nasıl hissettiğini anlamak için her zaman olayın içinde yer almak gerekmiyor.
UCLA Üniversitesi 'Beyin Araştırmaları Enstitüsü' bölümü nörobilim araştırmacısı Prof. Dr Marco Iacoboni'ye göre empati kurabilmemizin en büyük nedeni, beyindeki elektrik akımını sağlayan 'ayna nöron'lar. "Evrimsel bakış açısına göre, nöronlar, başkalarının yani dış dünyanın hareketlerini algılamamamızı sağlayan en büyük etmendir" diyen Iacoboni, bizler evrimleştikçe nöronlarımızın da duyguları ve duyguların altında yatan sebepleri anlayabilecek şekilde evrimleştiğini savunuyor. Iacoboni empatiyi ise şöyle açıklıyor: "Stres de dâhil herhangi bir duygu hissettiğimizde, nöronlar, beynimizin çeşitli bölgelerini uyarır. Birkaç kereden sonra beynimiz bu uyaranı tanır ve başkasının o duyguyu yaşadığını gördüğünde yine beyninin aynı yeri uyarılır".
Korkunun kokusu var!
2009'da yapılan bir 'ter deneyi'ne göre, stres yaşayan bir insanın terinin ürettiği kimyasalların kokusu, bu kokuyu alan kişinin beynindeki korku bölgesinin (amigdala) istemsiz olarak uyarılmasına neden oluyor. Burada önemli olan nokta kişinin spordan veya sıcaktan dolayı değil, stresten terlemiş olması. Araştırmadaki bir diğer önemli isim New York Üniversitesi profesörü Mujica Parodi "alarm hormon taşıyıcılar (feromonlar) sizi olası tehditlere karşı uyarır. Bu uyaranlara sürekli maruz kalmak kişide kaygı bozukluğuna neden olur" diyor.
İkinci el stres' normal stresten daha kötü!
Stresin, bağışıklık sisteminizi zayıflatıyor ve kalp rahatsızlıkları riskini arttırıyor ama emin ol 'ikinci el stres' daha beter. Mujica Parodi "bir insana kızgın birinin fotoğrafını gösterdiğinizde önce üzülür sonra alışır ve beyin tepki vermeyi durdurur, fakat bu 'ter deneyi'ndeki durumdan farklı; çünkü başkasının ter kokusunu alan kimseler o feromonlara alışık olmadıkları için beyinleri tepki vermeyi durdurmuyor. Sonuç olarak, 'ikinci el stres' normal stresten daha zararlı oluyor" diyor.
Araştırmacılara göre 'ikinci el stres' bizde çok erken yaşlarda etkisini gösterebiliyor. 2014 yılında 'Psychological Science' adlı bilim dergisinde yayınlanan bir habere göre, anneler, bebeklerinin çıkardığı seslere negatif tepki gösterirlerse bebeğin kalp atış hızı artıyor, hatta anne ne kadar stresliyse bebek de o kadar stresli oluyor.
Kendinize öncelik verin
Başkalarının dertlerine ortak olmak size zarar veriyorsa orada bir sorun var demektir. 'Freedom from Toxic Relationships/ Zehirleyici İlişkilerden Kurtulma' kitabının yazarı, psikoterapist Avril Carruthers "sizi strese sokanın siz mi yoksa başkası mı olduğunu anlayabilmeniz için öncelikle sakin olmanız lazım" diyor ve ekliyor "'İkinci el stres'le başa çıkabildiğinizde, insanlara daha sağlıklı bir şekilde yardımcı olabileceksiniz".
