Kimlerdensin?
MODA

Kimlerdensin?

Moda demokratikleşti diyorduk ama Instagram’la dahil olduğumuz tabloid kültürü, modellik sektörünün kendi elimizle taçlandırdığımız ünlülerle dolup taşmasına, ayrımcılığa ve haksız rekabete yol açar oldu. Yeni soylulardan oluşan monarşik düzeni inceledik

GÜNCELLEME TARİHİ: 17 Ocak 2018

Güneş Uysalefe

Dünya Prens Harry'nin izdivaç haberiyle çalkalanıyor, moda yayın organları ise onları uzunca bir süre 'idare edecek' olan bu malzeme ile ve 'Meghan Markle hangi tasarımcıya ait gelinliği giyecek dersiniz?' ya da 'Markle'ın sokak stilini yakalayın!' türünden içeriklerle dolup taşıyor.


Jacqueline de Ribes, soylu sınıftan gelip modellik mesleğini icra eden, hatta ardından tasarımcı dahi olan etkileyici bir isim

İngiliz kraliyet ailesine siyahi ırktan, boşanmış ve müstakbel eşine kıyasla yaşça büyük bir kadının giriş yapacak olması gerçek bir mihenk taşı. Ancak bu ve gündemdeki diğer birkaç başlıkta bu sefer dikkatimizi hak eden, moda ve aristokrasinin iç içe geçmişliği ve birbirinden beslenişi olmalı. Aralarındaki ilişki aslında daha çok mitolojik sembol Ouroboros'a benzetilebilir; hani şu yenilendikçe tükenen, dairesel bir döngüyü simgeleyen, kendi kuyruğunu yiyen yılan...


Yerleşik yaş anlayışına meydan okuyan model, Carmen dell'Orefice

Tıpkı çağdaş moda anlayışının temelini atan kişinin Fransa Kraliçesi Marie Antoinette olması ve bir ziyana dönüştürdüğü bu gibi meraklarının onu giyotine götürmesinde olduğu gibi yani. Bildiğimiz üzere artık günü- müzde Oman ve Svaziland gibi sadece birkaç ülkede monarşiler birebir yönetimde, Hollanda veya Belçika gibilerinde ise kraliyet aileleri temsili varlık ve görevlerine devam etmekteler. Modaya gelirsek; tek tük mavi kanın adı geçiyor çünkü artık demokrasi var ve eksilen prenseslerinin yerini halktan isimler dolduruyor. Yoksa öyle değil mi? İşte bu yazının amacı biraz bu soruyu sordurtmak. Birilerinin kızı veya oğlu olmak ne zamandan beri başarıyı sağlar, garantiler veya hızlandırır oldu? Bu fenomeni, vakaların tavan yaptığı sektör olan modellik çerçevesinde ele alırsak, hikaye şöyle...

'Kadının (soy)adı yok' mu?

Genç kız ev gelirine katkıda bulunmak için pazarda meyve satmaktadır ve oradan geçen bir model scout onu keşfeder. Bu kız, uzun çabalardan sonra didinerek modellik mesleğinde bir ikona dönüşür. Natalia Vodianova'nın hikayesi kulağa bir peri masalı gibi geliyor, özellikle de günü - müz dijital gerçekliğinde.


Kate Moss'un kızkardeli Lottie bu 'aile nostaljisi' trendine Calvin Klein-MyTheresa.com işbirliğinde belirerek katıldı.

Düşünün, Nicola Formichetti'nin kreatif direktörü olduğu Die - sel'in reklam kampanyasında yer alacak yüzleri seçmek için Tumblr'a başvurması üzerinden dahi dört yıl geçti. Sosyal medya, pek çok şeyde olduğu gibi, casting yapmak için de geleneksel yöntemlerin yerini aldı ve şu an bir modelin podyumda yürümesi veya bir dergiye kapak olması Instagram vatandaşlarının elinde. Ancak biz tam 'Bir modeli iyi yapan ne kadar zayıf olduğu değildir' mantığını aşılamıştık ki, takipçi sayısıyla popülerliği ve ilginç bir şekilde ebeveynlerinin kim olduğu, model adaylarına kriter oldu.

Yanlış anlaşılmasın, moda ve yüksek sosyete hep iyi anlaşmışlardır; Asya pazarının gücüyle kıyaslanamaz hale gelmiş olsalar da haute couture geleneğinin ilk müşterileri yine Avrupalı aristokrat ailelerdir. 'Müşteri' dışında edindikleri sıfat genellikle 'ilham perisi' olurken, bu pek seçkinler çok nadiren 'model'likle anılmışlardır. Tarihten örnek vermek gerekirse, Castiglione Kontesi Virginia Oldoini, 1850'lerde Paris'teki Mayer & Pierson stüdyosunda 400'den fazla portresini çektirmiş, özenle seçtiği elbiseleriyle türlü rollere bürünmüş, eksantrik bir karakter.


DOLCE & GABBANA SONBAHAR/KIŞ 2017-18

Hatta kendisi için selfie'nin kaşifi bile denebilir. Ya da Jacqueline de Ribes; Paris sosyetesinin en zarif kadını olarak gösterilirken, 1950'lerde New York'a yaptığı seyahatte, o zamanlar Harper's Bazaar Amerika'nın başında olan efsanevi Diana Vreeland'la tanışmasıyla dergilere poz verir olmuş. Nitekim Nefertiti'yi andıran kuğu gibi silueti kadar stiliyle de öylesine ilgi uyandırmış ki sonra kendi markasını dahi kurmuş. Ancak konuyu bulandırmayalım; mevzu asillerin yaratıcı içgüdüleri veya geçim yolları değil; ne de olsa günümüzde (devrik) Yunanistan Kraliçesi Marie Chantal'ın çocuk giyim, (devrik) Yugoslavya Prensi Dimitri'nin ise mücevher markaları var.


Vanessa Paradis 1990 yılında Chanel'in yüzü olmuştu. Paradis'in kızı Lily Rose Depp markanın 2016 reklamlarında yer almış ve 'annesinin izinden gittiği' söylenmişti.

Zaten soyadına verilen önemin tasarım değil de özellikle modellikte çivisinin çıkmış olması da burada yatıyor; üretkenlik bu meslek için bir ön kriter değil. Bu yeni jenerasyon 'asiller', kariyerlerinde 'kraliyet' mertebesinde görülen anne-babalarının başarılarını devam ettirme senaryosuyla podyumları ele geçirdiler ve bunda en büyük rol oynayan, yine bizim magazine duyduğumuz zaaf. Sonuçta zenginler daha zengin, bizim örneğimizde de mesleği model olan nobody'ler ise geri planda.

Talep Üzerine Saltanat

80'lerde Gianni Versace ve George Michael'ın katkılarıyla hayatımıza giren 'süpermodel' kavramı, mankenlik yapanların bir giysi askısından ibaret olmadığını kanıtlamış, onlardan klonlanmış bireyler değil, karakterleriyle kendilerine has bir tarza, auraya sahip olmaları beklenir olmuştu. Bu, moda camiasında örneğin Naomi Campbell gibi siyahi mankenlerin önünü açmış, çeşitliliğin kabul görmesine yardımcı olmuştu.

Bireyselliğin podyum, reklam kampanyası ve fotoğraf çekimlerinde böyle başlayan yolculuğu bugün malumunuz Gucci'nin hepsi birbirinden farklı ırk, saç rengi ve bedendeki modellerine kadar ilerlemiş durumda. Günümüzde Winnie Harlow, vitiligo rahatsızlığının cildinde yol açtığı lekelerle poz verebiliyor, 80'in üstündeki Carmen dell'Orefice veya balıketi Ashley Graham defilelere çıkabiliyor. Ancak bu cımbızla seçilmiş birkaç örnek, doğuştan torpilli yıldızların gölgesinden asla çıkamıyor.


Bella ve Gigi Hadid, reality şov yıldızı eski manken anneleri Yolanda Hadid ile bir galada

Yakın tarihten bir örnek vermek gerekirse, Bella Hadid'in son Victoria's Secret defilesinde objektife yansıyan selülitli ve diğer yürüyenlere kıyasla kalın bacak yapısı internette çok tartışıldı. Kendisinin bir yerde 'body positivity' yani bedenle barışık olma trendine yardımı dokunuyor olabilir ama şu açıdan düşünelim; onun yerinde annesi The Real Housewives gibi bir reality show'la ün kazanmamış başka bir isim olsaydı, bu defilede yer alır mıydı?


Geleneksel güzellik anlayışını alt üst eden Winnie Harlow, 2017'de Nike'ın reklam yüzü olmuştu

Ya da Lily McMenamy; onunki gibi alışılagelmedik bir surat yapısında olan bir kişi, annesi top model Kristen McMenamy olmasa, bu kadar iş alır mıydı? Lottie Moss, ablası Kate Moss olmasa 1.68 boyuyla bir Calvin Klein çekimi ile modellik kariyerine start verebilir miydi? Bu açıdan baktığımızda akla ister istemez bir çifte standart uygulaması geliyor. Mesela Dolce & Gabbana, 'İtalyan ailesi' efsanesine duyduğu nostalji ile post-modern çağın kraliyet üyesi sayılan millenial'ları podyuma çıkarmıştı ve her şey yolundaydı.


Monako Prensesi Charlotte Casiraghi, Gucci 2012 Kış kampanyasında

Eleonore von Habsburg ve Maria Olympia of Greece gibi eski Avrupa'dan aristokratlar, İngiltere'den ise Amelia Windsor, Manners kız kardeşler ve kıvrımlı hatlarıyla Lady Diana'nın yeğeni Kitty Spencer Sonbahar/Kış 2017-18 defilesinde yer almışlardı. Bu formül işe yarayınca, aynısını İlkbahar/Yaz 2018 erkek giyim koleksiyonlarının tanıtımı için uygulamak isteyen tasarımcı ikili, bu esnada Melania Trump'ı giydirmeleri ve türlü absürt yorumları yüzünden boykot edilmekteydiler.


Diesel, Tumblr üzerinden yaptığı casting ile reklam yüzlerini seçmişti

Ama bunu tiye almaları sebebiyle, şovda yürümesi için seçtikleri şarkıcı Raury tarafından defile finalinde sürpriz bir şekilde protesto ediliverdiler. Taçları giydirerek podyuma yolladıkları bu sosyal medyada milyonlarca takipçisi olan isimlerden kimisi demek ki onlara bu ünlerinden 'nemalanmalarına' izin vermeyecek fikirlere sahip olabiliyorlardı. Dikkat ederseniz bu örnekteki kişi de yeteneğiyle başarı ve ün kazanmış olduğu için bir influencer'dı, sadece ünlü olduğu için ünlü değildi.


Selfie'nin mucidi olarak adlandırılan aristokrat La Castiglione, 1850'ler

Bu başlık altında kaçınamayacağımız, Kendall Jenner örneğinde olduğu gibi. Genetik olarak asil olanların modayla arasındaki alışveriş, Inès de la Fressange'ın 1980'lerden bu yana Chanel'in yüzü olması, Charlotte Casiraghi ile Gucci'nin işbirliği veya son olarak Gabriela Givenchy'nin Carolina Herrera'nın reklam kampanyasında yer alması gibi süregelen bir durum, hatta Marie Antoinette'ten bu yana devam eden bir gelenek. Mankenlik onlar için daha çok duygusal bir anekdot görevi görürken sosyal medya, dolayısıyla da kullanıcılarının taçlandırdığı ünlü kesim soru işaretleri doğurabiliyor. Şöyle düşünelim; çağı- mızın süper modelleri Natasha Poly, Daria Werbowy veya Maria Carla Boscono'nun dev bir markanın reklam yüzü veya defileyi açan manken olmak için kaç yıl çalışmaları gerekti? Models.com'a bakılırsa, Boscono 2001 yılında bir grup modelle önce Armani reklamında yer almış, tek başına bir dergiye ise ancak 2010 yılında kapak olmuş.

Kendall Jenner ise zaten 2012 yılında kız kardeşi Kylie ile bir dergiye kapak olmuş, ilk reklam kampanyası ise 2014 yılında Givenchy olmuş. Müslüman model Shahira Yusuf, 16 Kasım 2017'de tarihli tweet'ine "Bir Kendall Jenner değilim ama..." diyerek başlamış. Bu ayrıcalıklı grup ve diğerleri arasındaki reklam başına aldıkları gelir farkını düşünmesek daha iyi. Halkın rızasıyla özel muamele gören son isme gelelim; Kaia Gerber. Kendisi annesi Cindy Crawford ile birlikte 2016 yılında bir dergi kapağında yer aldı, ilk podyum işi de 2017 yılındaki Raf Simons imzalı İlkbahar/ Yaz 2018 Calvin Klein defilesini açmak oldu. Lily Rose Depp, Georgia May Jagger veya Kaia Gerber, onlar ne ilk ne de son örnekler. Ayrıca erkekler cephesinde de durum farklı değil; Kaia abisi Presley ve ebeveynleriyle şimdilerde Omega reklam kampanyasında veya Daniel Day Lewis'in oğlu Gabriel Kane Day Lewis, Pierce Brosnan'ın oğlu Dylan Brosnan, Beckham'ların oğlu Romeo Beckham, hepsi türlü projelerde boy gösterdiler. Artık LVMH ve Kering sağlıklı beden ölçülerinde modellerle çalışmak için beraber anlaşmalar imzalı- yor, model ajansları ise belli yaş altında çalışanlarına ailelerinin eşlik etmesini şart koşuyor.


Twitter üzerinden Kendall Jenner'a yaptığı göndermeyle gündeme gelen muhafazakar model Shahira Yusuf

Doğru beden ölçüleri ve iş ahlakına sahiplerse, ama meşhur bir aileye doğmuşlarsa bu yeni isimleri de suçlayacak değiliz. Ne de olsa onları bir yerde biz var ettik! Peki bu isteğe bağlı monarşik düzende ne yapalım, komünist mi olalım? Hayır – madem sesimizi duyurmak ve beğenimizi dile getirmek için elimiz altında teknoloji ve internet var, tek bir like butonuyla karşımızdakine milyon dolarlar kazandırabilecek veya kaybettirebilecek güçte olduğumuzu hatırlayalım, ünlülerin şatafatlı hayatına duyduğumuz o istemsiz özentiden biraz olsun sıyrılalım ve gerekirse takibi bırakalım. Varsın sosyal medyanın sonsuz döngüsü dışında kalalım, sürüden ayrılalım.


Kaia Gerber süper model annesi Cindy Crawford ile

Model veya müzisyen fark etmez, gerçek influencer'ları diğerlerinden ayırmak aslında bizim elimizde, unutmayalım


Kariyeri bir masalı çağrıştıran Natalia Vodianova, 2003 Calvin Klein mayo reklamlarında Bir aristokratın ilham perisinden modele dönüşümü: Ines de la Fressange, Coco Chanel'in evinde, sene 1984