Huzur içinde

Tıpkı 16. yüzyılın bir grup Flaman ressamı gibi. Yeni sezondaki dantel eldivenler, vualler, küçük siyah elbiseler ve daha sanatsal başka yorumlar ise işi başka boyuta taşıyor. Sanki moda ulaştığı hızla kendi kendini imha ederken, onun yasını tutmak bize düşüyor.

Güneş Uysalefe

Vanitas. Bu 16. yüzyıl sanat akımı ile moda arasında ortak bir nokta var, o da -kısaca özetlemek gerekirse- geçicilik olgusuna duyulan hayranlık. Usta ressamların, natürmort stildeki yağlıboya eserlerinde meyve ve çiçekler yanında yer verdikleri kafatasları nasıl ki fani hayatın ölümcül güzelliğine gönderme yapıyorsa; pek çok moda tasarımcısı da aynı bilinmezin cazibesine çekilerek, sonsuz olma motivasyonuyla üretiyor. Hatta yakın geçmişte Vanitas'a dolambaçsız saygı duruşunda bulunan ve bir şeylerin sinyali olan, ömrü kısacık bir moda deneyimi dahi yaşandı... Margiela Artisanal İlkbahar/ Yaz 2019 erkek giyim defilesi için John Galliano çağdaş sanatçı Tony Matelli ile bir işbirliğine gitmiş, Matelli şova özel hazırladığı mermer heykellerini podyuma yerleştirmişti. İlk bakışta Antik Greko-Romen tarzı çağrıştıran eserlerin üzerleri ise çürümekte olan mandalina, çilek, karpuz gibi bronz meyve çalışmaları ile tamamlanmıştı.

Guo Pei Haute Couture Sonbahar/Kış 2018/19

Zaten temel ilham kaynağı dekonstrüksiyon olan markanın koleksiyonundaki türlü sembol arasında özellikle biri bu set tasarımına açıklık getiriyordu; Fransız Devrimi sırasında, boynuna kırmızı kurdele takarak giyotine gidenleri anan Costume à la Victime trendine gönderme yapan, kanarmış gibi duran kırmızı taşlı o inci choker kolye... Galliano'nun teatrale olan merakına Dior yıllarından aşina olan bizler için bu çok şaşırtıcı bir detay değildi belki ancak bir yandan da kendini hissettiren, gittikçe akümüle olan bir akımın manifestosuydu. Anlamak için şöyle bir göz atmak yeterliydi; podyumlarda ölüm kol geziyordu.

GUCCI CRUISE 2019 - SAINT LAURENT SONBAHAR/KIŞ 2018/19

Canına kıyarak aramızdan ayrılan Kate Spade'in haberi ve merhum Alexander McQueen'i konu alan belgesel ile bu yaz bir kez daha hatırladık, moda dünyasının sonsuz istirahat ile arasındaki tehlikeli ilişkiyi. Neyse ki bu talihsiz örneklerin önüne geçmek için sektörden adımlar geliyor; Philosophy ve Milk gibi kozmetik markalarından Levi's veya Topshop'a, sektörün farklı oyuncuları mental sağlığı da hedefleyen yardım amaçlı kampanyalar yürütüyor, bağışlarda bulunuyorlar. Biz işin estetik yanına dönecek olursak, tasarımcıların özellikle bu yıl öbür dünya ile irtibata geçmesine çok da şaşırmamalı, ne de olsa MET Müzesi'nin 8 Ekim'e kadar devam eden sergisi Heavenly Bodies, Katolik dünya ile moda arasındaki etkileşimi inceliyor.

Monica Bellucci, 2007 yılına ait Sicily parfüm reklamında yas tutan aşk dolu bir kadını canlandırıyordu

Bu sergiyle aynı ruhu paylaşan en bariz Sonbahar/Kış 2018/19 defilesi ise Dolce & Gabbana'ya aitti. İtalyan ikilinin dore gipürler ve renkli taşlarla süsleyerek, haç ve melek motifleriyle kilise duvarı gibi işledikleri koleksiyonda, kutsallık, günah ve adanmışlık gibi kavramlara gönderme yapan sloganlı tişörtlerin yanı sıra 2007 yapımı Sicily parfümreklamında cenaze alayındaki dul kadını canlandıran Monica Bellucci'den bu yana eksik olmayan siyah dantelli yas siluetleri öne çıkıyordu. Karikatüre varan bu hevesle olmasa da benzer görüntüler başka defilelerde de göze çarpıyordu; Erdem, Rönesans-vari romantik kreasyonlarını taşıyan modellerinin yüzünü vuallerle örtmüş, Chanel'in kuru yapraklarla sonbaharda bir ormana dönüştürdüğü Grand Palais'deki defilesini açan ve kapayan siluetler hep siyah olmuş, Coach'un kadınları ise adeta pagan nüanslarda, gotiğe varan bir modda podyuma çıkmışlardı. Şu sıralar yükselişteki markalardan Vaquera ise rahibe, şeytan veya melek gibi karakterleri alaşağı ederek, işin spiritüalizmine başarıyla kavramsal bir yaklaşım getirmişti.

Erdem yeni sezon defilesinde mankenlerini dantel vuallerle podyuma çıkardı

Hazır giyim koleksiyonlarına yayılan siyah ve beraberinde çıkagelen karanlık mod, Haute Couture Sonbahar/Kış 2018/19 sahnesinden de eksik olmadı. Pelerinler, kuş tüyleri ve vuallerle, olabilecek en dramatik şekilde Giambattista Valli ve Guo Pei mateme katılmış, ancak en sübliminal yorum Schiaparelli'den gelmişti. MET Müzesi'nde 2015 yılında Death Becomes Her sergisinde cenaze modasını ve Miami'deki Bass Müzesi'nde 2014 yılında Vanitas: Fashion and Art sergisinde materyalist modanın hayat karşısındaki kırılganlığını ele alan küratör Harold Koda, Schiaparelli'nin ayna işlemeli vintage ceketi için, "Sizi bir kadının göğüslerine bakmaya davet ederken, aslında size fraktürlü yansımanızı gösteriyor. Zamanın durdurulamaz geçişini temsil eden aynalarıyla bu tasarım için garip bir optik zırh denebilir" yorumunu yapmıştı. Kreatif direktör Bertrand Guyon, Haute Couture Sonbahar/Kış 2018/19 sezonu için işte bu tasarımı ele alarak son koleksiyonda yeniden yorumladı. Ölüm ile cinsellik arasındaki ilişkiyi sado-mazo referanslarla yansıtmayı tercih edenler de vardı; Jeremy Scott, Pre-Fall 2018 sezonunda lateksten ultra-fetiş kadınlar düşlemiş, Hermès'de ise siyah deriden keskin hatlardaki kalıplar adeta Helmut Newton'ın şiddete meydan okuyan cüretkar karakterlerini akla getirmişti.

Simone de Beauvoir'a sorarsanız, kadınları cinsellik, güzellik ve ölüme yaklaştıran şey varoluşsal şartlar. Sımsıkı korseler, sivri topuklular, vücudu delen takılar… Giacomo Leopardi'nin 1824 tarihli Moda ve Ölüm Arasındaki Diyalog adlı şiirinde ise bu ikili, bitişleri, yenilenmeyi sağlayan suç ortakları.

Kuru yapraklarla kaplı bir ormana dönüşen Grand Palais'deki Chanel Sonbahar/Kış 2018/19 defilesinin finali

Modern hayatın stresine bir de genç ve sağlıklı kalma takıntısının eklendiği, içinde bulunduğumuz zamanı göz önünde bulundurursak, ne Gucci kreatif direktörü Alessandro Michele'nin Cruise 2019 defilesi için Fransa'daki arkeolojik mezarlık Alyscamps'de defile yapmasına, ne de Dilara Fındıkoğlu'nun okültizm izindeki koleksiyonlarıyla Londra'da elde ettiği başarıya şaşırmalı.