İşçi tulumları ve üniformaların yükselişi

Güneş Uysalefe

Karl Lagerfeld, vefatından birkaç ay önce, Aralık 2018'de New York Magazine'e verdiği bir röportajda, "Ben işçi sınıfıyım!" diyerek kimi okurları şaşırtmış, kendisini tanıyanları ise ironik tavrıyla bir kez daha hayal kırıklığına uğratmamıştı. Şatolarda yaşamış, binlerce dolarlık kıyafetler tasarlayan bir lüks efsanesi, nasıl olur da böyle bir beyanda bulunabilirdi? Lagerfeld, alaycılık kadar gözlemin de ustasıydı ve İlkbahar/ Yaz 2019 koleksiyonlarında öne çıkan işçi tulumları, salopetler ve cepli kargo pantolonların kaplayacağı global gardırop alanının farkındaydı. Zaten Silvia Venturini Fendi ile tasarladığı Fendi koleksiyonunda marangoz, tesisatçı veya inşaat ustalarında görmeye alışık olduğumuz, kemere asılı çantaları İtalyan deriden yorumlayan da ta kendisiydi.

Stella McCartney - Sara Sampaio, kargo pantolon ve topuklu çizmelerle proleter trendi feminen bir zevkle yorumlamış

Fendi çantaların bu meslek sınıflarına yönelik hazırlanmadığı aşikardı ancak bu trende dahil olarak marka, dünyada süregelen başka bir akımın parçası olduğunu sembolik olarak dışa vurmuş oldu. The Economist dergisinin Şubat 2019'daki bir makalesinde, kapitalizmin doğurduğu sonuçları sorgulayan Millenial jenerasyonunun sosyalist ideolojilere kendini daha yakın hissettiğine yer veriliyordu. Bahsi geçen eğilimin siyasi analizini uzmanlarına bırakırken, modanın doğasıyla çelişen bu salgının adeta onun 'ben'liğini imha ettiği varsayılabilir. İşçi sınıfına gönderme yapan görünümlerin popülerleşme semptomları ise aslında 2019 defilelerinden çok daha önce belirmişti.

Stella McCartney'nin batik desenler, Zimmermann'ın safari ilhamı, Isabel Marant'ın 1970'ler ruhuyla yorumladığı tulum, her vücut tipine uymamakla beraber, İlkbahar/ Yaz 2019 sezonunun en iddialı parçalarından. Emporio Armani defilesinde kep şapkayla tamamlanan denim versiyonu ise en kitsch haliyle proleter özüne gönderme yapıyor. Ne de olsa denim de zamanında demiryolu ve fabrikalarda ağır iş yüküyle çalışan işçilere dayanıklı bir kıyafet sağlayabilmek amacıyla kullanılmış, çok sonraları moda ve lüks yorumlara kavuşmuş bir kumaş cinsi. Artık tamamen yitirdiği bu karakter,
benzer referans ve farklı kumaşlarla bir çeşit dönüş yaşıyor; tıpkı Türkiye'den Petra Coffee x Bey tasarım işbirliğiyle ortaya çıkan işçi ceketleri gibi. Ya da hatırlarsanız Pharrell Williams, 2017 yılında insan haklarından dem vurduğu Freedom şarkısının klibinde, tarihi işçi giyim üreticisi Lafont'a ait vintage bir işçi gömleği giymişti.

Lafont 1844 koleksiyonundan

Şimdi, Louis-Marie de Castelbajac bu markayla işbirliği yaptığını duyurarak, Lafont 1844 adlı bir koleksiyon hazırladı ve geçtiğimiz ay mavi, beyaz ve kırmızıların ağırlıkta olduğu tulum ve gömleklerini tanıttı. Renkler size Fransa bayrağını hatırlatıyor olabilir, ne de olsa Liberté (özgürlük), Egalité (eşitlik), Fraternité (kardeşlik) üçlemesini temsil ediyorlar. Dünyanın dört bir köşesindeki sokaklarda kadın hakları, ırkçılıkla mücadele ve doğanın korunması gibi hümanist konular için yürüyen gençlerin paylaştığı, evrensel değerlerin kıyafetle ifadesi denebilir ve bu giyim tarzı tek bir kelimeyle özetlenebilir; üniforma.

Gosha Rubchinskiy'nin yeni markası GR Uniforma işçi tulumlarından ilham alıyor - Bella Hadid, Alberta Ferretti İlkbahar/Yaz 2019 defile arkasında

Gri takım elbiseleriyle üniformaya olan takıntısını high fashion yorumlayan Thom Browne bir yana, tasarımcılar bir örnek giyinme ve kalabalıkta herhangi biri olma fikrinden gittikçe daha çok feyz alıyorlar. Gosha Rubchinskiy, fermuar ve ceplerle kaplı yeni ütiliter koleksiyonunu GR Uniforma olarak adlandırdı. Heron Preston ise 2016'da New York Temizlik Departmanı ile yaptığı işbirliğine ait bir geri dönüşüm projesi olan Uniform koleksiyonunda çevre kirliliğine dikkat çekti, NASA'nın 60. yılı için astronot kostümünü sokağa taşıdıktan sonra da İlkbahar/ Yaz 2019 sezonu için işçi giyim markası Carhartt'la çalışmayı tercih etti. Carhartt'la 2017 koleksiyonu için çalışan ve bu akımın öncüsü sayılabilecek isim ise şüphesiz Vetements'ın tasarımcısı Demna Gvasalia.

Kendisi, 2016 Yaz koleksiyonunda DHL logolu sarı tişört yorumundan bu yana, 'banal' olana duyduğu hayranlığı farklı şekillerde ifade etmeye devam ediyor; Balenciaga için tasarladığı 'ugly sneaker' Triple S bunun başka bir örneği. Moda işte böyle kimlik bunalımları ve politik ikilemlerden geçerken; Tel Aviv'li marka Holy Civilians'ın 2017'de işçi giyim markası Ata ile çıkardığı kapsül koleksiyona slogan olarak taşıdığı, John Lennon'ın kült şarkısı Working Class Hero'dan sözlerle konuya noktayı koyalım; "Kendinizi çok özgür ve zeki sanıyorsunuz ama hâlâ aynı kasabalılarsınız."