Marilyn "entel sarışın" çıktı

Ölümünden 50 yıl sonra ortaya çıkan tomarlarla yazısı Marilyn Monroe’nun hiç bilinmeyen ve tahmin edilemeyecek yönlerini ortaya çıkardı. Seks sembolü olarak tanıyorduk ama o bir entelektüelmiş.

Birol Biçer // Cosmopolitan

Pop kültürün önde gelen ikonlarından biri olan Marilyn Monroe hakkında gün geçmiyorki yeni bir şey çıkmasın! Efsane yıldız Monroe’ya dair en son gelişme ise geçtiğimiz günlerde 10’a yakın ülkede birden yayımlanan “Fragments” isimli kitap oldu. Ancak “Fragments”, unutulmayan yıldız hakkında bugüne kadar çıkanlardan oldukça farklı. En büyük özelliğiyse kitaptaki yazıların büyük kısmının Marilyn’in bizzat kendisi tarafından kaleme alınmış olması. Çok tartışılan kitap yıldızın “sarışın bomba” ve seks sembolü imajını altüst ediyor.

Entel Marilyn

En seksi Hollywood ikonlarından biri olarak ölümsüzleşen Marilyn Monroe’nun yazdığı hiç yayımlanmamış edebi yazıları, samimi günlükleri, mektupları ve şiirlerini ilk defa gün ışına çıkarıyor, “Fragments”. Bununlada kalmıyor, kendisi yeterli eğitim görmemiş olsa da, parıltılı sahnelerin düşünceden uzak kadını sanılsa da gerçekte en zorlu yazarların sadık bir okuru olduğunu ve edebiyata olan yatkınlığınıda kanıtlıyor. Kısacası bilinen imajının aksine, John Milton, Walt Whitman,Truman Capote, Flaubert, Conrad, Steinbeck, Hemingway, Beckett, Camus, Kerouac gibi yazarları hatta çok zor bir eser olarak bilinen James Joyce’un Ulysses’ini okuyan, şiirler yazan, göz kamaştırıcısinema dünyasınıniçinde kendi hislerini ve düşüncelerinikâğıda geçiren yepyenibir Marilyn Monroe imajıyla karşılaşıyoruz. En zorlu yazarların eserlerini kütüphanesine dolduran, ciddi ciddi okuyan, beraber olduğu erkeklerin entelektüel yönlerini adeta sömürerek her birinden yani bir şeyler kapan bir yıldızın gizli kalmış kişiliği bu.

Bugüne kadar hep filmleri, cinselliği, güzelliğiyle yani kameraların önündeki hâliyle bilinmişti. Oysa kameraların yansıtmadığı gerçek hayatında kendisini satırlara aktarmış, sayfalarca yazısını başucundaki çekmecesine saklamıştı. Tüm bunların ortaya çıkması için yarım yüzyıl geçmesi gerekecekti. Daha Marilyn olmadan önce, Norma Jeane Mortenson adında 17 yaşında bir genç kızken yazmaya başladığı ve 1962’de ölümünden birkaç gün öncesine kadar hissiyatını döktüğü satırlar bugüne kadar en yakınında bulunmuş birkaç dostu dışında gizli kaldı. Kişisel mektupları, günlükleri, düşünceleri, kendisiyle tartıştığı iç sorunları,iş notları, hatıralarını ve hatta yemek tariflerini kâğıda aktardı. Onun daima en yakınında bulunan oyunculuk eğitmeni Lee Strasberg ve eşi tarafından mahremiyetine saygıdan dolay ıgün yüzüne çıkarılmayan tüm yazıları, “Fragments”a göre gerçek zekâsı ve entelektüel yanı onlarca yıl gizledi.

Monroe’nun yazdıklarından…

“Bu kadar cıvılcıvıl bir kızı nasıl oynayabilirim?”
“Endişeli, sinirli, dalgın ve kararsızım. Daha birkaç dakika önce platonun karanlık ve sessiz bir köşesinde gümüş bir tabağı fırlatıp attım. Yinede kendimi koyuvermeye hiç hakkım olmadığını biliyorum. Zaten, o noktaya gelirsem kendimi toparlayamayacağım için buna cesaretim de yok. Az önce tüm yediklerimi kusacaktım neredeyse. Üstelik çok yorgunum. Nasıl yaparım bilemiyorum; canlı, cıvıl cıvıl bir kızı oynamam gerekiyor. Tüm hayatım çok uzun süredir umutsuzlukla dolu ama ben yine de bu rolü sürdürmenin bir yolunu arıyorum…” (1950’ler)

Marilyn Monroe’nun yazdıklarından…

“Başkası asla sevilemez”
“İçimde daima derin bir ‘başkasının kârı olma’ korkusu var sanırım. Zaten hayat bana, birisinin gerçekten sevilmesinin asla mümkün olmadığını öğretti”. (1956)

Şiir

Ah, ne kadar isterdim
Ölmüş olmayı, hatta hiç var olmamayı
Uzaklara kaçmak isterdim
Buradan ve her şeyden
Yapabilir miyim acaba?

Yattı, dinledi, okudu...

Bir Marilyn Monroe uzmanı olan yazar François Forrestier de Monroe’nun bu gizli yönünü doğruluyor: “O bir sarışın bombaydı ama entelektüel olmaya da çalıştı” diyor. Ona göre “Yapımcılarla, aktörlerle, müzisyenlerle, pizzacılarla hatta ABD başkanı ve kardeşiyle de yatıyordu ünlü yıldız. Çünkü verebileceği tek şey buydu. Ama almasını da biliyor ve onları dinliyordu.”

Marilyn’in el yazısı hatıraları, düşünceleri ve şiirleri 50 yıl boyunca Strasberg Ailesi tarafından korundu.

1940’larda Elia Kazan’la ilişkisi sayesinde New York entelektüellerini tanır. Kazan’ın birikimi sayesinde sonradan kocası olacak Arthur Miller gibi yazarları okur, onun konuşmalarıyla bilgisini tazeler. 1954 yılında ilişki kurduğu fotoğrafçı Milton Greene ise onun içina deta hızlandırılmış okuma kursu olur. Bunu Milton Greene’in oğlu şöyle hatırlıyor: “Marilyn, Connecticut’taki evimizde aylarca kaldı. Havuz dâhil her yerde kitap okurdu…”. Eğitim eksikliğini böylelikle beraber olduğu erkeklerin kültürlerinden ve kitaplardan doldurmaya çalışır Marilyn.

Hayatına başka erkekler ve onlarla beraber başka kitaplar girer. Marilyn eğitmeni Lee Strasberg sayesinde kitaplarla bir hayli haşır neşir olur. Yazar kocası Arthur Miller da onun okuma çabalarında bir mihenk taşı olur. Miller onun entelektüel aşkıdır. Psikiyatrı Ralph Greenson sayesindeyse Freud’a ilgi duyar ve “Totemve Tabu”yu okumaya başlar. Laurence Olivier ile çalışmaları onun engin tiyatro bilgisinden yararlanmasını ve Shakespeare’i tanımasını sağlar.

FBI tarafından aranan sol görüşlü militan Frederick Vanderbilt’le ilişkisi ise ideolojik bir eğitim olur. Gramsci gibi ideologları onun sayesinde okur. Bir yandan da şiirler yazar ve bunları ancak çok yakınlarına gösterir. Bunlardan biri de gazeteci dostu Norman Rosten’dir. Rosten’e göre Marilyn’de “hâkimiyeti olmasada bir şairin iç güdüsü ve hassasiyeti vardır”.

Kısacası Marilyn bir yanda yürek yakan sarışını canlandırırken öte yandan da iç dünyası daha zengin bir insan olmanın mücadelesini verir. Ön planda olan yaldızlı imajının yanında mayoyla, entelektüellerin bile okumakta zorlandığı James Joyce’un Ulysses’ini okurken verdiği pozlar kimseye inandırıcı gelmez ama o yazdığı notlarında şunları söylemektedir. “Edebiyat benim kurtarıcım olacak!”

Okurken verdiği pozlar kimseye inandırıcı gelmese de Marilyn kitap da okur şiir de yazar.

Marilyn’in el yazısı hatıraları, düşünceleri ve şiirleri 50 yıl boyunca Strasberg Ailesi tarafından korundu.

“Delilerle beraber kapatıldım…”

(Dinlenme kürü bahanesiyle 1961’de kapatıldığı New York’ta bir psikiyatri hücresinde yazdığı mektup…)

“Sevgili Lee ve Paula,
Dr. Kris beni New York Hastanesi’nin psikiyatri bölümüne yatırdı ve doktorum olamayacak iki budala doktorun ellerine teslim etti. Size haber veremedim zira burada zavallı delilerle kapatılmış durumdaydım. Bu kâbus devam ederse burada delireceğim kesin. Burası kesinlikle bulunmam gereken son yer. Lee, lütfen Dr. Kris’i zihin sağlığımın iyi olduğuna ve ‘Rain’deki rolüme iyi hazırlanmam için çalışmalara başlayabileceğime ikna ederek, bana yardım edin!”

“Geçen gece bir kere daha tüm geceyi uykusuz geçirdim. Bazen gece denilen şeyin neye yaradığını merak ediyorum çünkü gerçekte benim için gece diye bir şey yok gibi. Tamamı bana sonu olmayan uzun bir gün gibi geliyor; korkunç! Ama yine de uykusuzluğumu faydalı kılmaya çalıştım ve Sigmund Freud’un yazışmalarını okumaya başladım. Kitabı açınca daha ilk sayfada Freud’un portresini gördüm ve gözyaşlarına boğuldum; fotoğrafı ölümünden hemen önce çekilmiş olmalıydı ki sonu hayalkırıklığı ve hüzünle bitmiş gibi çökmüş görünüyordu. Dr. Kris, bana onun daha çok bedenen ızdırap çektiğini söyledi. Ama yine de ben içgüdülerime güveniyorum. Onun mutsuz olduğunu biliyorum çünkü yüzünde melankolik bir bıkkınlık taşıyor.” (1960)

50 YIL SONRA ORTAYA ÇIKAN YAZILARI BAMBAŞKA BİR MARILYN MONROE PORTRESİ ÇİZİYOR.