Biyolojik saat ve doğru beslenme ilişkisi

ŞAMDAN PLUS / BANU KAZANÇ

Diyetle ilgili yazıların birçoğu akşam yemeğinin kaçta yenilmesi gerektiği konusunda kesin bilgiler içerir. Referans olarak genelde Amerikan tarzı beslenme saatlerine yer verilir. Yenilen yemeğin saatinden daha önemli konu ise içeriğidir.

Akşam saatlerinde metabolizma yavaşlamaya başlar.18.00-19.00 arası akşam yemeği için uygun bir saattir. Bu söylem, Amerikan tarzı beslenmenin örneklerinden biridir. Amerikalılar akşam yemeklerini genelde erken saatte yer. Büyük şehirde yaşayanların yemek düzeninde ise günümüz insanı, akşam yemeğinin günün en önemli öğünü olduğu düşüncesiyle hareket eder.

Genellikle diğer öğünler hızla geçiştirilirken, akşam yemeği aile fertlerinin masada toplanıp vakit geçirdikleri, hatta en fazla kalori aldıkları öğün olur. Kentsel yaşamda, sofistike ve şık yemek davetlerinde ise yemeğe başlama saatleri daha da geçe kalıyor, neredeyse saat 21.00’ı buluyor. Yemek öncesi hafif bir aperitif ile konukların katılımı bekleniyor. Akşam yemeğinde yenilen yemeğin saatinden daha önemlisi ise içeriğidir. Tabi ki yiyeceklerin kalorilerinin saatle bir ilgisi yoktur.

AKŞAM YEMEĞİNİN SAATİ VE İÇERİĞİ NE OLMALI?

Saat 22.00’da yediğiniz yiyecek size aynı kaloriyi verecektir ama işin boyutu salt kalori ile sınırlı değildir. Vücut, günışığına bağlı olarak gündüz daha aktif olmaya, gece ise organların onarımı için dinlenmeye uygun bir ritimle hareket eder.

Gün içinde vücudumuzda değişik saatlerde farklı enzim ve hormonlar salgılanır. Bunlara bağlı olarak metabolizmamızın daha hızlı ve daha yavaş çalıştığı dönemler olur.

Biyolojik saat olarak isimlendirilen, vücudun doğal ritmine (sirkadiyen) uygun bir beslenme tarzı seçersek vücudumuzu zorlamamış oluruz.

BİYOLOJİK SAAT NASIL İŞLER?

Yiyecekleri bize enerji sağlamaları için tüketiriz. Sabah ve öğlen saatlerinde ve devamında,  enerji ihtiyacımız daha fazladır. Akşam yemeğinden sonra ise birçoğumuz için bizi bekleyen yoğun bir aktivite olmaz.

Vücudumuzun biyolojik  ritminin gün ışığına bağlı olarak hareket ettiğini tekrarlarsak, özellikle güneşin batışından sonraki saatlerde vücut dinlenme, yenilenme ve onarım sürecinde olacaktır.

Bu şablona uygun beslenme ise, kahvaltı ve öğle yemeğinin daha enerji sağlayıcı, tok tutan, akşam yemeği ve uyku öncesindeki atıştırmanın ise sindirimi zorlamayacak, uykuyu etkilemeyecek nitelikte olmasına özen gösterme şeklinde olmalı.

MELATONİN HORMONUNUN GÖREVLERİ NELERDİR?

Vücut saat 21.00’dan sonra dinlenmeye ve uykuya hazırlanır. Bu süreçte stres hormonlarının salgılanması ve sindirim sistemi yavaşlar. İdrar atımı azalır, tansiyon ve nabız değerleri, vücut ısısı, düşer. Rahat bir uyku ve melatonin salgılanması için, karanlık, serin, sessiz ve sakin bir ortam gerekir. Vücut bu süreçte artık uykuya hazırdır.

Melatonin hormonunun temel görevi; vücudun biyolojik saatini koruyup, ritmini ayarlamasıdır. Melatonin, genelde 23.00 ile 05.00 saatleri arasında salgılanan bir hormondur. Işığa duyarlıdır.

Karanlıkta yoğun salgılanır. Gece ise, büyüme hormonu faaliyeti artmaya başlar. Büyüme hormonu hücrelerin kendini yenilemesi, onarılması için önemlidir, ayrıca yağları eritip kasların gelişmesinde de etkili olur.