Depresyon maske takınca ağrı kesici işe yaramaz

Sabah GÜNAYDIN

Hasta olmadığınız halde ağrı çekiyorsanız maskeli depresyonda olabilirsiniz. Prof. Dr. Sedat Özkan, "Öfkelerini bastıran insanların, hipertansiyon hastası ve maskeli depresyona girmesi kaçınılmazdır" diyor

Geçmişteki öfkelerinizi bastırdıysanız, bazı ağrılarınızın olması normal... Rahatsızlığınız olmamasına rağmen, vücudunuzun belirli yerlerinde bazı ağrılarınız varsa; Prof. Dr. Sedat Özkan buna maskeli depresyon teşhisi koyuyor! Prof. Dr. Özkan, maskeli depresyonla ilgili sorularımızı yanıtladı...

NEDENİ DUYGUSAL ÇATIŞMA

İnsanlar bedenen sağlıklı oldukları halde, kendilerini hasta hissedip bir hastalığın tüm ağrılarını çekebilirler mi?
Fiziksel hastalığı olmadığı halde, fiziksel yakınmalarla hastanelere başvuran çoktur. Biz buna 'bedenselleşmiş depresyon' diyoruz. Bu grup hastalar, başlangıçta ruh sağlığı dışındaki uzmanlara başvurur ve sıklıkla gereksiz tetkikler yapılır. Bu hastaların bir kısmı maskeli depresyon yaşar. Kişi, ruhsal gereksinimini, çatışmalarını, beden dili ile ifade etmeyi tercih ettiğinden bu tip durumlarla karşılaşır. Psikolojik ihtiyaç ya da duygusal çatışma, beden dili ile kendini gösterir.

Hastayla konuştuğunuzda hangi psikolojik sorunların hangi ağrılarla kendini gösterdiğini hemen anlayabiliyor musunuz?
Ağrı davranışı, geçmişte öfkenin bastırıldığına ilişkin ipuçları verir. Hipertansiyon tablolarında da, ifade edilememiş ve bastırılmış öfkeyle bağlantı kurulabilir. Bağımsızlık çatışması yaşayanlarda da, mide ve bağırsak sistemine ilişkin sorunlar oldukça fazladır. Sevgi ihtiyacının karşılanmamasıyla ilgili çelişki ve ikilemler; akciğer hastalıkları ve deri ile ilgili hastalıklarda daha çok ortaya çıkar. Çocukken yeterince sevgi ve dokunma yaşamayan insanlarda da deri hastalıkları görülür.

SORUN ORGANLARDA DEĞİL

Stresten kaynaklanan baş ağrısı çekenlerde ağrı kesici işe yarar mı?
İşe yaramaz çünkü sorunun kaynağı organlar değildir. Sorun; organlarla etkileşim içinde olan sinir sistemindedir. Ağrı kesicilerin bunlarla baş etmesi mümkün değildir. Bu insanların bedenleriyle sürekli uğraşmaları, doktor doktor gezmeleri sorunu artırır.

ENTELEKTÜELLERİN TEDAVİSİ KOLAY

Maskeli depresyonu çözmek zor mudur? Hastaya ne kadar süre psikoterapi uygulanır?
Tablonun ne kadar zamandır kronik olduğu; kişinin yaşına, cinsiyetine, çalışıyor olup olmadığına göre değişir. Çalışan, düzenli, mutlu ve işlevsel birlikteliği olan insanların entelektüel yeteneği ne kadar gelişmişse o kadar kolay tedavi edilir.

KADINLAR DAHA ÇOK PSİKOLOJİK ACI ÇEKER

Kadınlar mı, erkekler mi daha fazla psikolojik olarak ağrı çeker?
Psikolojik ağrı, kadınlarda daha fazla görülür. Kadının; psikolojik sorunlarını, değersizlik hissini, suçluluk duygularını, çatışmalarını ve ifade edemediği öfkesini, ağrılarla ifade etmesi daha fazla gözlemlenir. 
 
Stres mi, öfke mi daha fazla ağrı yapar? Öfke ve kızgınlığın; kronik ağrının gelişmesi ve devam etmesinde önemli olduğu biliniyor. Çatışma ve öfke yaratan durumlarda ağrı daha fazladır.
 Kadınlar en çok hangi ağrıyı çeker?
Jinekolojik ağrılar, 'disparoni' yani; cinsel ilişki sırasında ağrı, baş ağrıları, eklem, bel, boyun, yaygın vücut ağrıları ve şiddete maruz kalma; psikiyatrik bozuklukların belirtisi olabilir.

İŞE GİDEMEYECEK BOYUTTA OLABİLİR
Bazı kadınlar neden regl döneminde dayanılmaz ağrılar çeker? Nedeni psikolojik olabilir mi?
Jinekolojik ağrılar, kadınlar için en önemli sağlık sorunlarından biridir. Ağrıları, kadınların günlük yaşantılarını etkileyecek ve hatta işine gidemeyecek kadar ağır olabilir. Yaklaşık olarak üç kadından birinde ağrı yakınması var. Ancak bir kadının "Çok şiddetli, dayanılmaz" olarak yorumladığı bir ağrıyı, başka bir kadın daha hafif hissedebilir. Bu kişinin yapısıyla, ağrıya dayanıklılığı ile ilişkilidir.

SIKINTI VE STRES AĞRIYA DÖNÜŞÜR

Yaşadığımız kaygı ve korkular psikolojik ağrılara mı sebep oluyor?
Bedenimiz, on binlerce yıl öncesine göre pek değişmedi. Ancak beynimize gelen uyaranlar ve yeni psikolojik uyum zorlukları arttı. Hastalar zorlayıcı yaşam olaylarının pek farkında değil ya da bu değişime karşı kendilerini ifade edemeyip ağrı çekiyor. Sıkıntı ve stres, onlarda ağrı olarak kendini gösterebiliyor.

KİMLER RİSK ALTINDA?

-Ailesinde depresyon ve alkolizmle savaşanlar.
-Eşinden kötü muamele görenler.
-Yakın çevresinde özürlü kişi olanlar.
-Yakın çevresinde kronik ağrıları olanlar.

KARINDAKİ ŞİŞKİNLİK DEPRESYON HABERCİSİ
 
Maskeli depresyon, hangi kişilik yapısındaki insanlarda daha sık ortaya çıkar?
Yaşam öyküsünde; 15 yaşından önce annebaba kaybı, geniş aileden gelme, ailede beden dilinin yaygın kullanılması gibi durumlar da sıklıkla görülür. Bu insanlar, yakınmalarını dramatize eder.
 
Çekilen ağrılar hangi duygusal olaylarla ilgilidir?
Bu tip kişilerin ailelerinde şiddet öyküsü daha yaygındır. Aile geleneği içinde, "Sıkılıyorum, bunalıyorum, öfkeliyim" denmesi ayıp kabul edilmiştir. Kişinin yetiştiği aile ortamında, duygu ifadesi kilitlenmişse, ilerde depresyonun bedenselleşmesi daha sık olacaktır. Bu kişilerde, muayene ve tetkiklerde bozukluk saptanmaz. Yorgunluk, karında şişkinlik, bulantı, kaygı, yaygın değişken ağrılar, cinsel isteksizlik, çarpıntı, nefessizlik ve baş dönmesi gibi işlevsel yakınmalar; depresyon olasılığını düşündürmelidir.

AĞRI LATİNCE'DE İNTİKAM DEMEKTİR

Psikolojik ağrılar diğerlerinden nasıl ayırt edilir?
Ağrı kelimesi; Latince ceza, intikam, işkence sözcüğünden türemedir. Psikolojik olarak ağrı çeken insanlar, aslında psikolojik olarak haykırış içindedir. Bu ağrıyı çeken insanlar, "Sıkıntılıyım, mutsuzum" demektedir. Çoğu zaman kendileri bile bunun farkında değildirler. Kişi; duygusunu, öfkesini, ızdırabını, tepkisini ya da beklentisini beden dili ile ifade etmektedir. Sıkıntılarını dışa vuramayan kişiler bu ağrıları çeker. Kişi duygularını, iç çatışmasını, öfke ve beklentisini dile getiremez, bedenselleştirir. Söyleyemediklerinin acısını, ağrı olarak çeker. Bu ağrılar kırsal kesimde yaşayan kadınlarda sık görülür.

İLAÇ İÇSE DE KÖTÜ HİSSEDEN ÇOKTUR

Bir ağrının psikolojik olup olmadığını nasıl anlıyorsunuz?
Sinir sistemi içinde öyle bir ağrı mekanizması yoktur. Örneğin; hasta, kolunun bir bölgesi yerine "Kolum ağrıyor" der. Bunu bir doktor kolaylıkla anlayabilir. Ağrı yakınmasının çoğul olması, ağrıyı çeken kişinin durumunu anlatır. Pek çok ilaç kullandığı halde ağrıdan kurtulamayan hasta çoktur.