Güneşin yükseldiği yerden gelen ritim

Özlem Yılmaz Küçük

Değişmeyen gerçektir ki, yaşamlarını büyük şehirlerde devam ettirenler batı kültürünün etkisinde daha fazla kalmış, bu kişinin zevk ve seçimlerinde de kendini bir hayli göstermiştir. Özellikle kışın kasvetli havasından bunalanlar ya da yaklaşan yaz aylarının enerjisine enerji katmak için can atanlar, vücut dilini farklı nüanslar aracılığıyla en kıvrak şekilde kullanmayı hedefleyenler, dans kurslarındaki yerlerini almayı yine ihmal etmediler. Kıvrak salsa, ateşli bachata, isyankar hip hop, aşk düşkünü tango tercihler arasında ilk sırada yer alırken, farklı bir bakış açısı oluşturarak sizlere, güneşin yükseldiği Doğu ve Anadolu kültürüne ait yöresel dansların birlik duygusunu, paylaşmayı, kendini ifade etmeyi, doğa, toplumsal gibi olay ve durumları baz alarak, hangi çeşit oyunlara sahne olduğunu hatırlatmak isterim... Birkaç figürle bile sınırlı olsa, birçoğunuzun bildiği batı kültürüne ait dans modellerini bir kenara bırakıp, içinde bulunduğumuz topraklarda yüzyıllardır varlığını sürdüren, figür bakımından tahmin edilemeyecek kadar zengin, bazen komik, bazen çekişmeleri içeren hikayeleri ele alan, her köyün kendine has oyunu olduğunu düşündüğünüzde 4 bini aşkın oyun çeşidiyle dünyadaki en zengin oyun karakterine sahip bir ülkede yaşadığımızı hatırlatarak, ciddi tarih sahibi yöresel oyunlardan yalnızca bir kaçının neler olduğuna göz atmanızı öneririm...

Halaydan kuvvet doğar

Halay Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu İç Anadolu ve Çukurova bölgesinde oynanan halk oyunlarının ortak ismidir. Ancak aralarındaki stil ayrılıklarıyla, Çukurova (Güney) halayları, Doğu halayları, Bozkır halayları şeklinde kategorilendirilir. Ortak noktaları ise beraberlik, iş birliği, coşku gibi konulardır. Çukurova halayları, Adana ve Antep arasındadır. Doğu halayları, Antep’in doğusunda kalan tüm bölgeleri içerir ve oyunları hemen hemen aynı karakterdedir. Bozkır halayları ise, İç Anadolu bozkırlarında oynanan oyunlardır. Bu coşkulu oyun, toplu halde yan yana dizilerek bir çember oluşturmak suretiyle oynanır. Oyuncular küçük parmaklarıyla birbirlerine tutunur, grubun en başında bulunan lider diğer eliyle mendil sallar ve daha çok ayak figürlerine dayanan oyun, yavaş başlayarak bir süre sonra hızlanan adımlara dönüşür. Birliğin kuvvet getirdiği felsefeyi benimseyen bu oyun türüne, birçok organizasyonda rastlamış, ancak henüz denememiş olabilirsiniz. Yapamam diye düşünmeyin, bu coşkunun hissiyatını yaşayabilmek adına halay grubunun içine dalın ve birlikte neler yapabileceğinize şahit olun!

Hırçın bir dalgadır Horon

Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi’ne ait bir kültür olan Horon’un, oynanmadığı tek bir düzlük yoktur bölgede. Halk, Karadeniz’in doğasıyla aynı karakterde olup, dalgaları ve havasındaki kararsızlık oyununun özelliklerine de yansımıştır. İnsanı da denizi ve havası gibi, durgun gibi görünür, bir anda hırçın bir hal alabilir, çabuk sinirlenir, ancak dostluğunu da bir o kadar çabuk gösteren karakterdedir. Cesur ve atılgandırlar. Çabuk sezer, çabuk karar verirler. Oyunu da aynı özelliktedir. Horoncular, deniz dalgası gibi aniden köpürerek coşar, naralar atarlar. Kemençe, tulum, kaval, davul, zurna, güğüm eşliğinde oynanan oyunda, omuz sallamalar, çöküp-kalkmalar, öne eğilmeler, sağa-sola açılıp kapanmalar, ileri-geri gidip gelmeler, kolların aşağı-yukarı-ileri hareketleri vs gibi hareketler büyük bir coşku, titizlik, ciddiyet, samimiyet ve disiplin içerir.

En Cesur Zeybek

Mertlik yiğitlik ve gururu simgeleyen Zeybek oyunu, Ege yöresine aittir ve bir kişi tarafından ya da birkaç oyuncunun çember şeklinde dizilmesiyle oynanır. Ağır ritimli dans, kahramanlık öykülerini konu alır, izleyenleri gösterişiyle büyüler. Şahin ve kartalın hareketlerinden esinlenerek sert ve cesur bir tavırla oynanır. Kollar omuz hizasında olacak şekilde iki yana doğru açılır, dirseklerden hafifçe kırılır, büyük adımlar atarak ağır hareket edilir. Arada yere doğru eğilip bir dizin yere dokundurulması, bu dansın temel hareketlerindendir. Kadınların oynadığı oyunlara Kadın Zeybek erkeklerin oynadığı oyunlara ise Erkek Zeybek denilmektedir.

Kıvrak bir oyun Hora

Trakya Bölgesi’ne özgü oyunların genel ismi olarak bilinen Hora, kadın ve erkeklerin el ele tutuşup hızlı ritim işliğinde, kıvrak bir grup dans sergileme biçimlerinden biridir. Daha çok ayakların ön planda olduğu oyunun, Türkiye dışında Kosova Makedonya Bulgaristan ve Balkanlar'daki Türk oyunları da bu kategoriye içinde sayılmaktadır.